Mindmapping, een van de pijlers onder Het Nieuwe Werken? (Deel 3)

Door Jerre Lubberts van World of Minds - 8 juli 2011
2 Reacties
Het Nieuwe Werken behoeft inzet van beide hersenhelften

Dit is het laatste deel in de zoektocht naar hoe mindmapping kan helpen je werk beter te doen. In deel 1 heb ik me afgevraagd wat dat ‘beter doen’ inhoudt en of het mindmapping daar zo’n belangrijke rol in speelt dat het een van de pijlers onder Het Nieuwe Werken zou moeten zijn. Ook in dit deel bespreek ik een aantal toepassingsgebieden om na te gaan in hoeverre bestaand onderzoek mijn persoonlijke ervaringen bevestigt. Hier trek ik ook de conclusie of mindmapping een pijler van HNW zou moeten zijn.

Het Nieuwe Werken behoeft het gebruik van beide hersenhelftenWat zit er achter een goede mindmap?

Een van de meest gevolgde trainingen in 2010 was ‘leren mindmappen’. Dat heeft tot wildgroei en veel slechte mindmaps geleid. Een góéde mindmap faciliteert in mijn ervaring zowel het proces van lineair ordenen van de informatie die binnenkomt (linker hersenhelft) als het simultaan een volledig plaatje daarvan maken (rechter hersenhelft). Daniel Pink noemt in zijn boek A Whole New Mind een voorbeeld van hoe dit whole brain thinking werkt.

Stel, je bereidt met je partner een belangrijk etentje voor gasten voor en jíj zou de wijn halen. Een uur voor de gasten komen ontdekken jullie dat de wijn er niet is en je partner sist boos: ‘Ik ga wel naar de avondwinkel!’ Als je alleen met je linker hersenhelft zou denken, maak je een analyse van de informatie die woord voor woord binnenkomt en zou je kunnen denken: prima, dat is geregeld. Echter als je tegelijkertijd alle andere informatie gebruikt om het plaatje compleet te maken, lichaamshouding van je partner, gezichtsuitdrukking, intonatie, denk je misschien: oeps.

Je zou kunnen zeggen links is tekst, rechts context. Een goede mindmap stimuleert daarom denken met je hele brein, ofwel: de samenwerking tussen beide hersenhelften. Dit gaat verder dan de mindmapregels die je in de boeken van Tony Buzan aantreft. Uit de mailreacties op deel 1 en 2 bleek dat veel mensen mindmapping in eerste instantie vooral zien als een schrijf- en geheugentechniek en daarbij voorbijgaan aan mindmapping als denktechniek. Een goede mindmap helpt ons beter te denken.

Mindmapping vergroot het leervermogen

Mijn ervaring als trainer én leerling is dat mindmapping een effectieve methode is om te leren, kennis over te brengen en beter te leren denken. Uit een studie door Abi-El-Mona en Adb-El-Khalick (2008) bleek dat WO-studenten die mindmapping toepasten een aanzienlijk steilere leercurve vertoonden in het verwerven van conceptueel inzicht en praktisch redeneren dan studenten die conventionele studietechnieken gebruikten. Ook uit onderzoeksmateriaal verzameld door Budd (2004) blijkt dat het gebruik van mindmapping de studenten betrekt bij het actief leren. Mento e.a. (1999) verklaren dat mindmapping een effectief, cognitief hulpmiddel is dat op verschillende manieren kan worden ingezet vanwege het potentieel om associatieve en niet-lineaire gedachten vorming te stimuleren.

Mindmappen stimuleert het expressieve of visuele denken en biedt studenten ook een andere manier om hun kennis en begrip met elkaar te delen (Goodnough and Long, 2002). Dit is een factor van betekenis en van nut voor studenten die moeite hebben met meer conventionele onderzoeks- en schrijfwijzen (Peterson and Snyder, 1998). Onderzoek van Cain (2001/2002) toonde een verbetering aan van het concentratievermogen (ook voor een langere tijd op één taak), van het kunnen stellen én beantwoorden van vragen en van de onafhankelijkheid bij de uitvoering van opdrachten.

Mindmapping stimuleert kritisch denken

Een mindmap kan helpen om met meer bewustzijn, grotere helderheid, meer diepte en breedte te denken en zo de relaties tussen ideeën en elementen van een thema te verkennen buiten de gebaande paden. Het geeft een nieuw perspectief, doordat het je in staat stelt alle relevante vraagstukken te onderkennen (analyse; links) en keuzes in het licht van het grotere plaatje (holistisch; rechts) te kunnen onderzoeken. Het wordt ook makkelijker om nieuwe kennis en informatie te integreren en logisch te organiseren, omdat je niet gebonden bent aan een rigide structuur.

Mueller e.a. (2002) beschrijven hoe mindmaps worden gebruikt om patiëntenzorg te plannen, wat heeft geleid tot een verbetering in denkvaardigheid, waaronder: het kritisch denken, whole brain thinking en het veelomvattend denken. Deze aanpak bevordert het kunnen plannen van zorg geconcentreerd op de patiënt als het centrum van het zorgplan en het stimuleren van het maken van verbindingen tussen verpleegkundige diagnoses en patiëntenzorggegevens.

Volgens onderzoek van Peterson en Snyder (1998) stelden mindmaps deelnemers letterlijk in staat te ‘zien’ welke variabelen bij een maatschappelijk probleem betrokken zijn en de onderlinge afhankelijkheden tussen deze variabelen. De mindmaps bevorderden ook het kritisch denkvermogen en werden gebruikt om verschillende wijzen van benadering van hetzelfde onderwerp mogelijk te maken. Bovendien faciliteerden mindmaps een effectieve probleemoplossing en konden deelnemers op de juiste wijze vaststellen waar aanvullende informatie nodig was.

Mindmapping en Het Nieuwe WerkenWel of geen pijler van Het Nieuwe Werken?

Vanuit de kapstok – de werkzaamheden van de kenniswerker – die ik in de drie delen heb gekozen bleek dat mijn persoonlijke ervaring als trainer en adviseur wordt bevestigd door de genoemde onderzoeken. Deze geven aan dat mindmapping een belangrijke bijdrage kan leveren om je werk beter te doen. Ik ben naast de in dit en het vorige deel genoemde onderzoeken ook nog onderzoeken tegengekomen (met dank aan ‘Buzan Online’, ‘Mind mapping: Scientific Research and Studies’) die aantonen dat mindmapping ook je geheugen en het schrijfproces verbetert en zelfs kan leiden tot meer plezier in je werk (mail of tweet me als je hierin geïnteresseerd bent).

Of mindmapping een pijler onder Het Nieuwe Werken is hangt wat mij betreft óók in belangrijke mate af van de gebruikte definitie van Het Nieuwe Werken. De meeste definities die ik ben tegengekomen missen volgens mij een essentieel onderdeel: Het bewust zijn en verbeteren van je (ons) denkproces. Daarom hanteer ik deze definitie die voortborduurt op de definitie uit deel 1:

~Meer de juiste dingen doen in minder tijd met meer plezier en resultaat vanuit rust en balans~

Deze definitie behelst een aantal zaken als het bewust (denken en) maken van keuzes, een plezierige werkplek, de juiste (denk)houding en motivatie, slimmer (samen)werken (en denken) niet harder met plezier en vanuit rust en overzicht, kennis (en denkkracht) hergebruiken en het beter balanceren van privé- en werkdoelstellingen. Dat vraagt nogal wat van ons! Dat gaat verder dan gedrag, outputsturing, het gebouw, tijd- en plaatsonafhankelijk werken en (ICT)systemen. Hier speelt beter en bewuster nadenken een essentiële rol.

Veel van mijn leerlingen geven aan het steeds moeilijker te vinden overzicht te houden en om te gaan met de werkdruk, toenemende hoeveelheid informatie (actoren) en vragen van managers en collega’s. Ze nemen niet altijd bewust een pauze tussen actie en reactie om goed na te denken (daar zit de vrijheid). Bovendien is onze manier van kijken naar ‘het werk’ en wat technisch mogelijk is continu aan verandering onderhevig.

Mindmapping, een belangrijke pijler onder Het Nieuwe Werken!

Mindmapping blijkt ons denken goed te ondersteunen. Goede mindmaps stimuleren onze beide hersenhelften om samen te werken, waardoor we makkelijker het complete plaatje kunnen construeren van alle lineaire input inclusief de actoren en de onderlinge verbanden. Door een goede mindmapvisualisatie kunnen we beter denken omdat we onze gedachtestappen letterlijk kritisch kunnen bekijken en we (bewust) kunnen controleren of we de juiste argumenten bij onze meningen hebben gevonden en op welke feiten die gebaseerd zijn. Maar ook om een compleet nieuwe gedachtelijn op te zetten (buiten de ‘gebaande paden’). Dit leidt tot meer creativiteit, een verbetering van ons probleemoplossend vermogen en geheugen.

Helemaal krachtig wordt het als we samen op deze manier gaan denken (livemindmapping) en bijvoorbeeld aan de hand van een beamerscherm direct kunnen controleren of onze gedachtestappen kloppen en we nog wel een dialoog voeren (dit kan zelfs tegelijkertijd, tijd- en plaatsonafhankelijk via een online mindmapapplicatie). Hierdoor zijn we in staat ons denken en daarmee (onze kijk op) ons werk continu te verbeteren. Vanuit die gedachte is mindmapping wat mij betreft een belangrijke pijler onder Het Nieuwe Werken. Een manier om dit individueel te doen is Het Nieuwe Werken in te steken vanuit een Personal Dashboard en in teamverband met Het Nieuwe Vergaderen of Het Nieuwe Samenwerken.

Lees ook Mindmapping, een van de pijlers van Het Nieuwe Werken (deel 1) en Mindmapping, een van de pijlers van Het Nieuwe Werken (deel 2).

Deel dit artikel met anderen
Jerre Lubberts - Adviseur en trainer
Jerre Lubberts werkt als adviseur en trainer bij World of Minds. Dit bedrijf richt zich op het versterken van de 'denk- en doe-kracht' van mensen, teams en organisaties. Niet alleen om tijd te besparen en het werkplezier te vergroten maar ook om veranderprocessen te versnellen. Dat doen ze o.a. door trainingen, personal coaching en door 'denksessies' te ondersteunen met een ervaren moderator en ‘livemindmapper’. Een denksessie kan een vergadering, strategie-, brainstorm- of kennis-sessie zijn, maar ook een project start-up of een paneldiscussie tijdens een congres.
Wat zijn uw gedachten over dit onderwerp? Deel ze hieronder met andere lezers!

2 reacties


    Hans Noorda zegt:

    Jammer dat de mindmap voorbij gaat aan basale mindmapregels; de effectiviteit is nu een stuk minder.
    De subtakken lijken net keurige, lineaire rijtjes. Rijtjes die door inconsequent kleurgebruik en het gebruik van te veel woorden op één tak gelezen moeten worden. Terwijl een echt goede mindmap overzien en gezien wordt. Je schrijft zelf over het belang van correcte mindmaps, maar je maakt vervolgens een niet-correcte mindmap. De Buzanregels worden nauwelijks gevolgd. De gedachten achter de spelregels worden vermoedelijk onvoldoende herkend en erkend. Opvallend. Mee eens dat mindmappen veel meer kan en moet zijn dan een geheugen- en notatieding, maar de effectiviteit die de Buzanregels geven, zijn wel belangrijk.
    Geschreven wordt over een vebeterde concentratie. Dan moeten het wel aantrekkelijke organische mindmaps zijn en geen strak opgebouwde stelling van woorden die keurig zijn opgeruimd in blokjes en rijtjes. Dat lijkt me snel geestdodend en zeker niet motiverend. Ook in tegenspraak tot at de hersens schijnen te willen ‘zien’.
    Ik denk zeker dat mindmapping een pijler onder het Nieuwe Leren moet worden, maar wel op de correcte manier en niet op de manier die softwarepakketten ons opdringen. De meeste softwarepakketten mindmappen niet correct en het zou jammer zijn dat incorrect mindmappen als standaard gezien gat worden in het onderwijs of op de werkvloer, vanwege commerciële achtergronden. We hebben al te vaak te maken met producten die niet effectief zijn. Het onderwijsveld wordt daar gek van; ze verdienen correcte informatie en correcte producten.
    Even voor alle duidelijkheid, met correcte mindmaps bedoel ik bijv:
    – organische takken
    – woorden op de takken en niet in hokjes (geen hokjesgeest)
    – takken net zo lang als het woord
    – 1 woord per tak
    – de woorden zwart
    – hoofdtakken en subtakken hebben één kleur en zijn derhalve goed herkenbaar als bij elkaar horende info
    etc

    Vr gr Hans Noorda
      

      Jerre Lubberts zegt:

      Hoi Hans,

      Dank je voor je reactie. Je bent de eerste die pas na het lezen van alle drie de delen reageert! Ik ben met je eens dat de Buzan regels heel goed zijn. Dat heb ik ervaren al tijdens mijn opleiding en certificering als Buzan en MindManager trainer, tijdens een System Dynamics course van MIT in Boston en de Masterclass Lateral Thinking van De Bono. Maar ook door ze vooral heel veel toe te passen in werkprocessen en het versnellen van veranderprocessen.

      Daar heb ik ervaren dat sommige doelgroepen niet direct met alle regels uit voeten kunnen en er eerst aan moeten wennen. Bijvoorbeeld mensen uit de financiële hoek willen graag eerst juist wel rechte takken en rijtjes en ontdekken vaak pas na enig oefenen dat ze meer regels aantrekkelijk vinden om toe te passen dan in het begin. Ook is het belangrijk het doel van de mindmap en de doelgroep mee te laten wegen. Bij instructie mindmaps bijvoorbeeld ontkom je vaak niet aan meer dan een woord per tak. Zie deze mindmap: http://live-the-solution.com/wp-content/uploads/globalwarmingrecent.jpg 

      Ik heb dus juist ervaren dat je de regels niet te dogmatisch moet toepassen en bij het lesgeven het accent moet leggen op ‘het faciliteren van het zelf ontdekken’ dan de ‘ik vertel je wel even hoe moet methode’. Na het oefenen ontwikkelen mensen dan zelf een stijl die ze het prettigste vinden omdat ze ervaren welke regels goed voor hun werken. Elk brein is anders. Overigens combineer ik de regels van Buzan in mijn trainingen en projecten ook met die van andere goede denkers als de Bono. Zo kan je zijn Thinking Hats en Concept Fan prima in combinatie met mindmaps gebruiken om je creativiteit en probeleem oplossend vermogen te vergroten. System Dynamics kan je weer goed gebruiken om veranderprocessen te versnellen: http://www.worldofminds.com/wat-world-of-minds-biedt/connection-of-minds/draagvlak-voor-verandering

      Ik heb in deze blogpost een mindmap gemaakt met MindManager en in deel 1 een handmatige mindmap: http://hetnieuwewerkenblog.nl/mindmapping-verplichte-kost-voor-het-nieuwe-werken/). Ik gebruik ook vaak iMindmap omdat die nog aan de meeste regels voldoet. Echter ik kies vaak in ‘het werk’ voor MindManager omdat je:

      1. daarmee heel snel mindmaps kan opzetten (vooral belangrijk tijdens livemindmap sessies);
      2. er veel goed addins voor beschikbaar zijn (zie bijv. http://www.mindmanageraddins.com);
      2. de informatie die ik eenmaal vastleg in je mindmaps automatisch wil kunnen hergebruiken voor andere visualisaties door op 1 knop te drukken (bijv. een strokenplanning in Excel te genereren of een HTML matrix voor rapportages en procesontwerp of een web mindmap voor kennisdeling). 

      De mindmap in deze post gebruik ik ook in mijn trainingen om punt 3 te oefenen. Vandaar dat ik hem hier ‘hergebruik’. Hier staat overigens nog een leuk artikel van Hans Buskus over de ‘slechte regels’: http://mastermindmaps.wordpress.com/2011/07/24/charlatanmindmaps/  En hier hoe de politie mindmappen en lateraal denken gebruikt om moorden op te lossen: http://lifehacking.nl/algemeen/moorden-oplossen-met-mindmappen-en-lateraal-denken/

      VrGr. Jerre.

  • Trackbacks

  • Trackback van New way of working: go atomic | mastermindmaps
    maandag, 18 juli, 2011

    […] a blog about mind mapping being a cornerstone for the new way of working (for Dutch readers: click here). I don’t think it […]

  • Trackback van Twitted by mmaddins
    woensdag, 31 augustus, 2011

    […] This post was Twitted by mmaddins […]

  • Trackback van The War on Human Talent – Het Nieuwe Werken Blog – Verruimt uw inzicht in Het Nieuwe Werken
    donderdag, 1 september, 2011

    […] plaatsvinden en men beter moet gaan denken en dus het hele brein leren te gebruiken (zie deel 3 van pijlers onder Het Nieuwe Werken). Hierbij moet de nadruk liggen op het versterken van het teamdenken en handelen. Dit gaat beter […]

  • Trackback van The War on Human Talent
    vrijdag, 2 september, 2011

    […] en men beter moet gaan denken en dus het hele brein leren te gebruiken (zie deel 3 van ‘pijlers onder Het Nieuwe Werken’). Hierbij moet de nadruk liggen op het versterken van het ‘teamdenken’ en handelen. Dit gaat […]

  • Trackback van Het Nieuwe Werken in veel organisaties bij voorbaat ten dode opgeschreven – Het Nieuwe Werken Blog – Verruimt uw inzicht in Het Nieuwe Werken
    donderdag, 15 september, 2011

    […] plezier en resultaat vanuit rust en balans’Deze definitie van HNW, zoals ik heb uiteengezet in een eerdere blog, gaat meer uit van een integrale blik op ‘sociale innovatie’ en betreft ook bewustwording, […]

  • Trackback van Dossier Online MindMapping | CloudTools.nl - online software en SaaS
    maandag, 16 januari, 2012

    […] Wat is een mindmap? De officiële definitie volgens Tony Buzan, de ‘uitvinder’ van het mindmappen die vanaf 1970 door zijn boeken en optredens miljoenen mensen aan het mindmappen heeft gekregen, luidt: ‘Een mindmap is een visueel diagram dat gebruikt wordt om informatie vast te leggen en te organiseren op een manier die past bij hoe onze hersenen van nature werken’. Mindmappen is een denk-, schrijf- en geheugentechniek die er voor zorgt dat op associatieve wijze informatie kan worden vastgelegd en kan worden onthouden. Hierdoor vergroot je het probleemoplossend vermogen, je creativiteit en je geheugen. Door informatie in de vorm van mindmaps op te slaan, worden zowel het analytische (linker) als het holistische (rechter) deel van het brein aangesproken. Beide zijn belangrijk om een goed beeld van bijvoorbeeld een project, plan of strategie en de acties te vormen. Groot voordeel is dat een mindmap de gedachte, ideeën en/of feiten omtrent een thema hiërarchisch weergeeft. De informatie in een mindmap wordt functioneel aangevuld met verbanden, wolken, kleur, afbeeldingen en iconen; eventueel een leeslegenda. Deze verrijkingsslag zorgt ervoor dat de lezer van de mindmap de informatie sneller tot zich kan nemen en kan toepassen dan een lineaire een tekstdocument. Voor meer achtergrondinformatie zie ook de drie delen over mindmappen op Het Nieuwe Werken Blog: deel 1, deel 2 en deel 3. […]

  • Trackback van Officemanager en secretaresse; de spin in het HNW web! – Het Nieuwe Werken Blog – Verruimt uw inzicht in Het Nieuwe Werken
    vrijdag, 16 maart, 2012

    […] wat er gebeurt.Leer in 1 dag snellezen in combinatie met geheugentraining, lateraal denken en mindmappen. Die onderdelen versterken elkaar.Gebruik dan mindmaps voor Work Break-Downs en structuren en […]

  • Trackback van Officemanager en secretaresse; de spin in Het Nieuwe Werken web!
    vrijdag, 19 september, 2014

    […] in 1 dag snellezen in combinatie met geheugentraining, lateraal denken en mindmappen. Die onderdelen versterken […]