Nieuw is oud loslaten: waarom we productiever moeten worden – en hoe

Reacties gesloten

Het Nieuwe Werken: nieuw is oud loslatenSinds het begin van de 20ste eeuw is er een min of meer directe relatie geweest tussen productiviteitsgroei en welvaartsgroei. Recent echter stijgt de productiviteit van de informatiewerker nauwelijks, dit ondanks de hoge investeringen in bijvoorbeeld ICT, managementconcepten en HNW. Terwijl de belangrijkste en meest structurele weg uit de crisis toch het verbeteren van diens productiviteit is. Het Nieuwe Werken kan hierin een belangrijke rol spelen.

Sinds de komst van de pc is de productiviteit van de informatiewerker niet of nauwelijks toegenomen[1]. Dit komt vooral doordat zijn werk met het verkeerde middel, meestal een bedrijf, wordt georganiseerd. Een boer wordt ook niet productiever in een fabriek, net zo min als een fabrieksarbeider productiever wordt op een boerderij. Werk en werkorganisatie moeten bij elkaar passen en doen dat in het geval van de informatiewerker al lang niet meer. Maar wat past hem dan wel?

Bedrijfsonafhankelijk samenwerken

HNW zal vooral door moeten ontwikkelen naar tijd-, plaats én bedrijfsonafhankelijk samenwerken. Daarvoor moeten we bij de organisatie en automatisering van ons werk de eenheid van denken aanpassen. Nu is die eenheid van denken vaak het bedrijf. Voor het maken van producten is dit meestal een productieve organisatievorm, maar voor communicatie, het delen van informatie en het uitvoeren van transacties met je omgeving is dit minder geschikt. Een bedrijf heeft over het algemeen vier functies: zijn, zelf doen, uitbesteden en samenwerken. Vooral de laatste zullen we anders moeten organiseren om productiever te worden.

Het Nieuwe Werken is vooral aangedreven door ICT-leveranciers, terwijl het zou moeten worden aangedreven uit de noodzaak om de productiviteit, flexibiliteit en innoverend vermogen van de informatiewerker te verbeteren. Wil HNW een volwassen concept worden, dan zal het zich niet alleen op tijd- en plaatsonafhankelijk werken, maar ook op organisatieonafhankelijk werken moeten concentreren.

De oplossing: de netwerkorganisatie

De twee belangrijkste drijfveren bij de organisatie van ons werk zijn schaalbaarheid en flexibiliteit. Grote bedrijven kunnen vaak niet verder groeien zonder aan flexibiliteit in te boeten en kleine organisaties zijn vaak flexibel, maar missen de schaalbaarheid van een grote organisatie. Steeds vaker wordt gezocht naar een goede balans tussen schaalbaarheid en flexibiliteit en steeds vaker wordt deze balans gevonden in de vorm van een netwerkorganisatie.

Het ‘oude’ bedrijf kan daarbij optreden als kern of hub van een nieuwe netwerkorganisatie. Een netwerkorganisatie is schaalbaar en flexibel, en informatiewerkers worden er veel productiever. Daarnaast kan effectiever worden geïnnoveerd en kunnen bedrijven een betere maatschappelijke bijdrage leveren.

Het Nieuwe Werken is opbouwenHet geheim van vernieuwing

The secret of change is to focus all of your energy, not on fighting the old, but on building the new’, zei Socrates ooit. Ook voor Het Nieuwe Werken geldt, dat het zich beter kan concentreren op vernieuwing dan op de verandering van oude, klassiek georganiseerde bedrijven. HNW kan bijdragen aan een disruptieve innovatie in de manier waarop we het werk van de informatiewerker organiseren: niet langer binnen belemmerende muren, maar in open, productieve, flexibele en schaalbare netwerken; communities die zijn aangesloten op gedeelde informatienetwerken en een algemene datanutsvoorziening. (Te vergelijken met de manier waarop bijvoorbeeld de stoommachine of boekdrukkunst sociaal, cultureel en technisch een grote impact hebben gehad en nog steeds hebben.)

Naast de bestaande bedrijven moeten daarom nieuwe netwerkorganisaties worden opgezet en bestaande processen worden overgeheveld naar de nieuwbouw. Voorbeelden van processen die kunnen plaatsvinden in zo’n community zijn:

  • het zoeken en boeken van trainingen, adviesdiensten en assessments;
  • het plaatsen van vacatures en vinden en binden van talenten;
  • het delen van informatie, crowd organizing, open innovatie.

Nieuw is oud loslaten

Wanneer het dak van je oude huis lekt, kun je dit repareren, maar het dak zal blijven lekken omdat de fundering rot is. Zo is het ook met de organisatievorm waarmee we in de 21ste eeuw het werk van de informatiewerker organiseren. De fundamenten stammen uit de 19de eeuw en zijn toe aan vervanging. Nieuwbouw is daarbij beter dan verbouw, en nieuw is vooral oud loslaten. HNW kan helpen de informatiewerker productiever te maken, maar dan zal wel de huidige eenheid van denken moeten worden losgelaten: het bedrijf.


[1] Zie figuur 8.5 in het boek: ‘Weconomics analyse: waarom onze welvaartmachine aan vervanging toe is?’

Deel dit artikel met anderen
Paul Bessems - Strategisch adviseur
Paul Bessems is pionier, schrijver, onderzoeker en zelfstandig organisatieadviseur. Hij begeleidt organisaties die een netwerkorganisatie willen zijn, zodat informatiewerkers veel productiever, flexibeler en innovatiever worden. Hij geeft praktische adviezen, trainingen en ondersteuning bij het opzetten van professionele communities die zijn aangesloten op een gedeeld informatienetwerk.
Wat zijn uw gedachten over dit onderwerp? Deel ze hieronder met andere lezers!
De reacties zijn gesloten