College van burgerdienaren: op naar 25 procent minder ambtenaren

Wel eens nagedacht over de naam “College van Burgemeester en Wethouders”? De “Meester van de Burgers” en de “Handhavers van de Wet”. Het denken dat daarachter ligt heeft immense consequenties en is eigenlijk wel erg achterhaald. Immers, het voorbeeld dat de top van een organisatie geeft, doet volgen. Kortom; de ambtenaren passen regels toe en zorgen ervoor dat iedere burger op een gelijke manier (volgens de wetgeving) behandeld wordt. Tenminste, dat is een veelgehoord gezegde als burgers in contact treden met ambtenaren. Voor die gelijke behandeling worden ze immers betaald.

Gelijke behandeling?

Tot het grote moment dat de kinderen van diezelfde ambtenaren op een leeftijd komen dat ze voor het eerst zelfstandig de straat over gaan steken. Frappant is dat hun dochter op een veel jongere leeftijd dan hun zoon doorheeft hoe dat veilig moet. Er zit bijna een jaar verschil tussen. Bij een collega ambtenaar zijn de rollen juist omgekeerd en snapt zoonlief het eerder dan dochterlief. En plotseling blijken papa’s en mama’s heel flexibel in de wijze waarop ze opvoeden en mag het ene kind, die het snapt, iets veel eerder dan het andere kind. Hoezo gelijke behandeling?

De belangrijkste les hieruit? De grootste overeenkomst tussen mensen is dat ze allemaal verschillen. Daarom geven goede leidinggevenden telkens anders leiding aan hun medewerkers, behandelen verkopers klanten compleet verschillend om hen beter te bedienen, geven docenten de ene leerling op een andere manier les dan de andere om hun talenten optimaal te ontwikkelen en voeden ouders hun kinderen telkens weer anders op.

Regels

Maar wat doen onze ambtenaren als ambtenaren? Ze doen wat het college van burgemeester en wethouders ook doet: regels maken en regels toepassen. En als er dan een keer moet worden afgeweken, gaat men met elkaar in overleg om nieuwe Mauro-iaanse hardheidsclausuleregels te ontwikkelen. En dat kost tijd en overleg. Veel overleg. Telefonistes bij overheidsorganisaties klagen steen en been over de bereikbaarheid van hun ambtenaren als ze moeten verkopen dat mijnheer of mevrouw weer in overleg is. En serieus, driekwart is in overleg of niet aanwezig. Dit blijkt uit meerdere bereikbaarheidsonderzoeken. Zouden die dingen iets met elkaar te maken kunnen hebben?

Nog veel meer tijd gaat zitten in (juridische) gevechten met mensen die vinden dat de regels niet voor hen gelden of verkeerd zijn toegepast. Dat ‘vechten’ gebeurt zowel met burgers als met collega’s van andere overheidsinstellingen. Denk daarbij vooral aan de enorme notacultuur bedoeld om budgetten veilig te stellen of te verdedigen of aan het vele overleg dat overheidsorganisaties met elkaar voeren over wie wat zal uitvoeren. Bezuinigen moeten we allemaal, als het maar niet bij mij of ons is. En dan hebben we niet eens over begrippen als bezwaar, beroep, ambtenarenrechter en kantonrechter, waarbij we een stap verder gaan en nog veel meer tijd kwijt zijn.

Problemen oplossen wordt core business

Wat is mijn pleidooi? Schaf een immense hoeveelheid regels af en accepteer niet langer dat er nog meer dan twee per twee jaar bijkomen. Veel regels helpen niet, maar belemmeren en lokken oeverloze discussies uit. Ambtenaren zijn er niet om regels te maken en toe te passen. Ambtenaren zijn er om problemen van burgers op te lossen en dat is voor een aantal van hen een heel andere invalshoek.

Noem het College van Burgemeester en Wethouders voortaan het College van Burgerdienaren waardoor (mits dat college er ook daadwerkelijk inhoud aan geeft) het voorbeeld navolging krijgt. Blijf vooral inprenten dat het oplossen van problemen van burgers core business is. Zorg ook dat men meer uren is geopend dan de Albert Heijn, de benzinepomp en de geldautomaat van de bank. En als ze zeggen dat het bij hun niet kan, laat ze dan maar eens (kort) overleggen met hun collega’s bij de brandweer. Die zeggen toch ook niet dat er na 17:00 uur niet meer geblust wordt.

Gevolg: meer tevreden burgers en minimaal 25% minder ambtenaren. Geweldig toch in een tijd van bezuinigingen!

Relatie met HNW?

Waarom ik dit verhaal schrijf op een website die over Het Nieuwe Werken gaat? Omdat Het Nieuwe Werken gaat over het beter en slimmer bedienen van burgers. Daar gaat het primair om en niet (zoals sommigen vinden) over het makkelijker maken van de privé-werkbalans. Dat kan en is waarschijnlijk wel het gevolg. Maar daar begint niet het denken over Het Nieuwe Werken.