De Nieuwe Overheid doet ogen dicht voor werkelijkheid
De wereld staat soms een beetje stil en dit zie je het beste bij bepaalde overheidsorganen. Maak eens een afspraak met hen en praat er eens mee. De denkwijze, processen, klantvriendelijkheid, communicatie en de gecreëerde afhankelijkheid; het is overgeleverd gedrag vanuit een industrieel tijdperk. Diverse onderzoeken en voorbeelden uit de praktijk liegen er niet om. Maar het lijkt alsof bijna niemand binnen de overheid zich daar echt druk om maakt. Dit is ook terug te zien in de implementatie van Het Nieuwe Werken: De praktische toepassingen van HNW worden naar hartenlust ingezet. Maar daar worden de echte problemen niet mee opgelost!
Jonge ambtenaren zien weinig toekomst binnen overheid
De gemiddelde leeftijd van rijksambtenaren bijvoorbeeld, die stijgt bijna elk jaar. Er komt dus haast geen jonge ambtenaar meer naar binnen. In het bedrijfsleven is ongeveer 20% ouder dan 50 jaar. Binnen de rijksoverheid is dit haast het dubbele! Het aantal medewerkers tot 30 jaar maakte in 2010 8% uit van het personeelsbestand van de overheid. Juist in deze combinatie, met daarbij nog de huidige bezuinigingsrondes en het last-in-first-out-principe, maakt het al tot een zeer zorgelijke situatie.
Daarbij komt dat uit een onderzoek van Boer & Croon (2012) blijkt dat 40% van de jonge ambtenaren onder de 40 ontevreden is over de eigen carrièremogelijkheden bij de overheid. ‘Ze ergeren zich aan de hiërarchische structuur en cultuur en aan de passieve houding van leidinggevenden. En ze stuiten op een grijs plafond: oudere ambtenaren blijven lang in hun functie zitten waardoor jongere collega’s moeilijk kunnen doorstromen.’
Al met al zorgt dit ervoor dat de overheid geen aantrekkelijke werkgever is voor jong talent. En het lijkt alleen maar een kwestie van tijd dat na de recessie de nog aanwezige jonge ambtenaren het waarschijnlijk buiten de overheid gaan zoeken. Maar helaas dringt deze werkelijkheid op de één of andere manier nog niet door tot de strategische beslissers en richten ze zich liever op (andere) aspecten.
2.0-oplossingen voor alles
Zoals op het gebruik van nieuwe tools. Die kun je kopen om in te zetten en bieden resultaat op de korte termijn. Makkelijk en eenvoudig. De vele activiteiten op het gebied van social media of ambtenaar 2.0 zijn daar voorbeelden van. Het lijkt wel alsof de hype de overheid heeft overgenomen. Bijna nergens wordt meer tijd besteed aan het volgen van 2.0-initiatieven dan bij de overheid. En vele sociale middelen als Twitter, Yammer, Prezi en LinkedIn komen voorbij.
Uitdaging: Ambtenaren die communiceren via social media
Maar sinds wanneer helpt de inzet van diverse social media-kanalen mee aan het blootleggen van de werkelijke ambities en uitdagingen bij de overheid? De inzet van dergelijke nieuwe media past toch al lastig bij een op leeftijd zijnde doelgroep. Plus, het kost allemaal tijd en hadden ze daar al niet te weinig van?!
Transparantie lijkt voor de overheid het toverwoord te zijn. Want als het transparant is, dan zal het wel goed zijn! Erna Scholtes noemt transparantie eerder een verhullend dan een verhelderend begrip en heeft er een interessant onderzoek naar gedaan. Maar sinds wanneer dienen individuele ambtenaren te communiceren met burgers? En is dit eigenlijk wel wat burgers verwachten? Ambtenaren communiceerden in het verleden al weinig tot niet en dit was toen ook geen groot probleem. Daarnaast ligt deze communicatiefunctie voornamelijk bij de diverse communicatieafdelingen binnen de overheid. (Voor Kamerleden is dit natuurlijk anders; zij zitten daar als door het volk gekozen vertegenwoordiger en mensen willen informatie van hen).
Of de overheid in het algemeen en de ambtenaar in het bijzonder door de inzet van social media beter communiceert, is natuurlijk ook maar de vraag. Hoewel de vrijheid van meningsuiting voor iedereen geldt, moet een ambtenaar misschien voor zijn of haar bestuurlijke opdrachtgever de eigen mening maar even op de tweede plaats zetten. Terughoudendheid is dus nodig! Een ambtenaar plaatst zich namelijk al snel in een positie waarin de dagelijkse ambtelijke taak aan geloofwaardigheid inboet.
De Nieuwe Werkelijkheid
Niet alleen wordt bij de overheid Het Nieuwe Werken teruggebracht tot de symptoombestrijdingsmaatregel in de vorm van social media. Zelfs de definitie van Het Nieuwe Werken wordt er omgevormd tot een sociale. Misschien is dat ook wel de reden waarom er bij veel overheidsinstanties strategisch nog niet zo veel gebeurt en er nog steeds zo veel gesproken wordt.
Maar wie is er verantwoordelijk en aansprakelijk als na de recessie blijkt dat de organisatorische uitdagingen nog groter zijn geworden, de kwaliteit van de dienstverlening ver achter blijft of de kosten gigantisch zullen stijgen door onder andere de externe inhuur? Beste overheid, naast vertrouwen en vrijheid is Het Nieuwe Werken ook verantwoording nemen.
Laden ...
woensdag, 18 april, 2012 at 10:42
Goed stuk! En ik deel de mening dat het middel HNW niet automatisch een verandering in een organisatiesysteem tot gevolg heeft. Als het management niet verandert, gebeurt er inderdaad weinig tot helemaal niets. De overheid moet inderdaad eerst ervoor zorgen dat het imago van “ambtenaar” wordt verbeterd, dan komen die jonkies vanzelf wel werken en dan gaat er hopelijk iets veranderen in de managementstijlen.
woensdag, 18 april, 2012 at 11:17
Een uitstekend stuk!!! Het goede nieuws is dat jij het probleem signaleert en daarmee hopelijk de weg opent om met met overheidsorgansaties de dialoog aan te gaan over het aanbrengen van verdieping in wat zij nu HNW noemen.
woensdag, 18 april, 2012 at 21:09
Boeiend artikel maar klopt het ook?
– vernieuwing va overheid komt uit nieuwe mdewerkers? Er waren vroeger meer jongeren, en dat heeft niet geleid tot vernieuwing, waarom straks wel? Volgens mij dwingt de omgeving een organisatie tot vernieuwing. Men gebruikt mail, dus de overheid moet mee, idem het nieuwe werken.
– Ouderen geen gebruik nieuwe media? Op dit moment zit meer dan 90% op internet. Juist de middengroep (40-50) heeft zo’n druk bestaan, dat zij internet eisen, jongeren hebben nog tijd om doordeweeks naar het gemeentehuis te banjeren.
– Nieuwe media niet geschikt voor de overheid omdat via de politiek wodt gecommuniceert. Juist de nieuwe media stellen deze hierarchische manier van denken dat alles via de topman/vrouw gaat ter dicussie. De overheid staat open, ook al vindt de politie niet leuk. De afdeling communicatie (rijksvorlichtingsdienst) doet zijn best om dat te beheersen, maar helaas, zo lek als een mandje.
– Ik denk dat de nieuwe media het primaat van de politiek nog flink ter discussie gaan stellen, ondanks alle verzet door de politiek. Want wie vertegenwoordigd de politiek nog? Minder dan 4% van de kiezers is lid. Wat gebeurt er als die kiezers via sociale media een stem krijgen? Dat komt uiteraard niet uit de overheid, maar overkomt de overheid. Vormen van directe democratie wordt afgedongen, niet bedacht. Nee, het nieuwe werken waaronder sociuale media, zulllen geen serieuze vernieuwing geven binnen de overheid, maar ze zijn een symtoon van een beweging in de samenleving die de overheid wel fors zal veranderen. Een soort schaap in wolfskleren.
vrijdag, 20 april, 2012 at 1:32
Beste Nico,
ik ben het helemaal eens met je een-na-laatste zin:
‘Nee, het nieuwe werken waaronder sociale media, zulllen geen serieuze vernieuwing geven binnen de overheid, maar ze zijn een symptoom van een beweging in de samenleving die de overheid wel fors zal veranderen’.
donderdag, 19 april, 2012 at 9:47
Vaag stuk. Welk verband wordt precies gelegd tussen het aantrekken van jonge werknemers en de inzet van social media bij de overheid? Een juist gebruik ervan zou kunnen helpen. Dat neemt natuurlijk niet weg dat de rest ook op orde moet zijn. Maar wie zegt dat dat de reden is dat de overheid sociale media inzet? En waarom zouden oudere werknemers er geen gebruik van maken? Het is toch gewoon een kwestie van meegaan met wat er in de samenleving gebeurt.
En mag ik nog even aangeven dat het erg zorgelijk is dat in het bedrijfsleven volgens dit stuk maar 20% van de werknemers ouder is dan 50. Als je bedenkt dat iedereen tot zijn 65e moet werken en ongeveer vanaf zijn 25e werkt dan zou 37,5 % van de werknemers boven de 50 jaar moeten zijn. Misschien moet het bedrijfsleven overwegen meer gebruik te maken van oudere en ervaren werknemers!
vrijdag, 20 april, 2012 at 1:15
@40d208f6864fe7c88c07cd95ffe63bb3:disqus Ik vind dat er binnen de overheid veelal symptomen worden opgelost, die niet bijdragen aan het blootleggen of oplossen van een aantal werkelijke problemen. Aantrekkelijkheid is er een van.
Natuurlijk mis je de nuancering, maar dat draagt bij aan het verduidelijken van de problematiek en ook zijn er voorbeelden van overheidsorganen die het wel goed oppakken. Zij voelen zich dan ook niet aangesproken.
Misschien is het niet herkennen of ontkennen van ‘deze werkelijkheid’ wel het kernprobleem…
Zie ook dit artikel http://goo.gl/IfjG5 die verder ingaat op de jonge ambtenaar.
donderdag, 19 april, 2012 at 20:58
Taalkundig is dit artikel een draak het staat vol met onbepaalde beweringen. De redacteur heeft een artikel geschreven waarin hij ons wil doen geloven dat de overheid de werkelijkheid niet wil zien. Welke werkelijkheid, de werkelijkheid van de schrijver? Het Nieuwe Werken is nooit een doel op zich maar het een middel om een doel te bereiken.
vrijdag, 20 april, 2012 at 1:28
Beste Joep, het gaat mij niet om iemand iets te laten geloven, ik zie en ervaar een bepaalde werkelijkheid. Een werkelijkheid die steeds verder af komt te liggen van de overheid. Ik zou als verantwoordelijke ambtenaar hier wakker van liggen.
En ja, misschien ziet de overheid de werkelijkheid wel, maar ik constateer wel dat de benodigde acties uitblijven. Dat maakt de situatie zorgelijker.