De normen, waarden en gedrag van Het Nieuwe Werken [#KRHNW]

Met dank aan e-office en work21 publiceert Het Nieuwe Werken Blog iedere week een of meerdere hoofdstukken uit het boek ‘Klein receptenboek voor Het Nieuwe Werken’. In het boek geeft Roland Hameeteman samen met Gonny Vink en Ben Kuiken 49 praktische recepten voor Het Nieuwe Werken. De recepten bieden houvast en inspiratie om vanuit verschillende invalshoeken te starten met Het Nieuwe Werken.

‘Zo gaan we niet met elkaar om in dit land!’ De premier ging ons voor in de discussie over normen en waarden en daarmee is het onderwerp enigszins belegen geworden. Maar dat maakt het niet minder relevant, zeker voor organisaties die op een andere manier willen gaan werken. Gedeelde waarden scheelt gewoon zo veel gedoe. En dat begint met praten.

Wormen en maden

Waarden, zo hebben we in het eerste recept uitgelegd, zijn dingen die we letterlijk van waarde vinden. Meestal gaat het dan om abstracte dingen als rechtvaardigheid, eerlijkheid, hulpvaardigheid, dienstbaarheid of collegialiteit. Doorgaans krijg je deze waarden van huis uit mee, compleet met een set normen die aangeven hoe je je dient te gedragen. Omdat dat huis voor steeds meer mensen in een andere omgeving (lees: cultuur, geloof, politieke stroming) stond, is het steeds minder vanzelfsprekend dat iedereen dezelfde waarden deelt. Dat geeft misverstanden, onbegrip, ergernissen en zelfs conflicten. Vandaar ook dat de politiek, minister-president Balkenende voorop, de discussie over de normen en waarden zo serieus neemt.

Ook binnen organisaties speelt deze verwarring over de waarden en normen. De vraag ‘hoe gaan wij met elkaar om?’ wordt lang niet meer door iedereen op dezelfde manier beantwoord. En dus moet je het er met elkaar over hebben. Praten, praten en nog eens praten. Wat vinden wij belangrijk? Eerlijkheid? Maar als we dankzij een leugentje een klant binnen kunnen halen, vinden we dat dan oké? Een leugentje om bestwil, zeg maar. Nee? Eerlijkheid duurt het langst. Dat is zo, maar als van die ene klant nu eens de werkgelegenheid van tien collega’s afhangt, wat dan?

Ethische dilemma’s

Dit zijn wat we in de filosofie ethische dilemma’s noemen. Ze testen als het ware de rekbaarheid van onze principes. Door dergelijke scenario’s met elkaar te bespreken kom je er achter waar voor jou en je collega’s de grens ligt. Welke waarden voor jullie belangrijk zijn en in hoeverre jullie bereid zijn om daarvoor te staan. Probeer daarbij niet alleen naar de voor de hand liggende waarden te kijken, maar juist ook naar de wat ingewikkeldere. Als winstgevendheid een belangrijke waarde voor je organisatie is, benoem dit dan ook.

Om deze dilemma’s boven tafel te krijgen, heb je een flinke dosis voorstellingsvermogen nodig en misschien ook nog wel een lastige ondervrager die ze voor jullie op zoekt – een horzel, iemand als de Griekse filosoof Socrates, iemand die blijft zeuren en zuigen totdat je je echte normen en waarden boven tafel hebt.

Meen het echt

Maar dan ben je er nog niet. Je moet die normen en waarden bij voorkeur vertalen in concreet gedrag. Dat valt in de categorie: je zegt nu wel X, maar waar blijkt dat uit? Maak het concreet. Als eerlijkheid een belangrijke waarde voor je is, dan zul je de klant altijd de waarheid vertellen, zul je concurrenten nooit zwart maken, zul je collega’s altijd gelijk behandelen, zul je… Vul maar in. Tenslotte is het wel de bedoeling dat we elkaar op ons gedrag aanspreken. Niet alleen de magazijnmedewerker, maar ook de hoogste baas. Het is vooral aan die laatste om te laten merken dat hij het echt meent.

Volgende week recept 10: Geef en ontvang feedback; Coupe Kritiek. Lees het vorige recept: Voor Het Nieuwe Werken moet je elkaar wel kennen of begin bij het eerste recept van Klein receptenboek voor Het Nieuwe Werken.