Mobiliteit en HNW: Een krachtige coalitie met een sleutelrol voor de overheid (1)

Door Lars Lutje Schipholt van Thrivability - 12 maart 2012
1 Reactie

Werk FietsAfgelopen jaren is een sterke relatie gelegd tussen Het Nieuwe Werken en mobiliteit: Dankzij HNW minder files. Ligt een continuering en versterking van deze relatie voor de hand? Of wordt het tijd deze weer los te laten? En kan de overheid zich al terugtrekken? Het jaar 2012 is net begonnen, dus een mooi moment voor reflectie en een vooruitblik. In dit deel kijk ik terug, op onder andere De Week van Het Nieuwe Werken en de rol van het Platform Slim Werken Slim Reizen. In deel 2 volgt een vooruitblik.

Mobiliteit als vierde pijler

Van 2008 tot 2011 heb ik een impuls mogen geven aan mobiliteitsmanagement. Ik was secretaris van de Taskforce MobiliteitsManagement, dat nu is opgegaan in het Platform Slim Werken Slim Reizen en waarvan ook 50 beeldbepalende werkgevers (de B50) deel uitmaken. Voor mij was het verbinden van mobiliteitsmanagement en HNW essentieel om resultaten te kunnen boeken.

Mobiliteitsmanagement en HNW hebben namelijk veel met elkaar te maken. Inhoudelijk vormt mobiliteit een belangrijke bouwsteen bij het flexibiliseren en aantrekkelijker maken van werk. Organisatiekundig is er ook veel samenhang. Om echt slagen te maken, vergen beide een integrale verandering binnen organisaties, dwars door afdelingen heen. HNW kan niet zonder mobiliteitsmanagement en vice versa!

Daarom ligt het ook voor de hand niet over drie middelenpijlers van HNW te spreken, maar over vier. Naast facility, HRM en ICT ook mobiliteit. Met de mens centraal. Het mooie is dat de combinatie HNW-mobiliteitsmanagement leidt tot een win-win-win situatie. Voor maatschappij, werkgevers en werknemers. Met als doel en resultaat een gedragsverandering, van hoog tot laag binnen een organisatie.

Tweede Week van Het Nieuwe Werken

De Week van het Nieuwe WerkenHet is de afgelopen jaren gelukt om De Week van Het Nieuwe Werken voor de helft te sponsoren met gelden van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, een voorwaarde voor het doorgaan van de week. Daarmee heeft het Platform Slim Werken Slim Reizen een belangrijke impuls gegeven aan HNW. En dit niet alleen vanuit werkgeversperspectief, maar ook meer bottom-up, vanuit de werknemer.

Erop terugkijkend heeft de tweede Week van Het Nieuwe Werken (november 2011) echter niet opgeleverd wat ervan werd verwacht. Het was wat mij betreft te veel ‘meer van hetzelfde’. Te hopen valt dat er écht geleerd wordt van de ervaringen tot nu toe en dat er voldoende ambitie is om dit jaar een inspirerend vervolg te geven aan de campagne. Maar dan moeten zowel inhoud als uitvoering op een hoger plan komen te staan. Zo wordt bijvoorbeeld nog steeds de term HNW erg platgeslagen tot thuiswerken en het anders inrichten van het kantoor. De tweede HNW week is er niet in geslaagd om verandering in dat beeld te brengen. Het centraal stellen van de mens en de noodzaak organisaties te ‘kantelen’ lijken nog nauwelijks te zijn doorgedrongen tot veel werkgevers. Kortom; hier is nog veel werk te verrichten.

Wetgeving, arbo en fiscale maatregelen

De overheid financiert niet alleen campagnes, maar heeft ook qua wetgeving een sleutelrol bij het verder brengen van HNW. Via de werkgroep Arbo en HNW hebben we een handreiking opgesteld: Het Nieuwe Werken: Hoe blijf je er gezond bij?. De dialoog tussen werkgevers en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft duidelijk bijgedragen aan wederzijdse begripsvorming en voortgang op dit dossier. Eind januari 2012 is het rapport ‘Slimreisbudget’ van het Platform Slim Werken Slim Reizen en de 50 beeldbepalende werkgevers uitgebreid in het nieuws geweest. Hierin worden voorstellen gedaan die het fiscaal aantrekkelijker maken met reiskosten in te spelen op de flexibiliseringstrend. Het Platform Slim Werken Slim Reizen heeft ook hier een verbindende sleutelrol vervuld.

Veranderende rol Platform Slim Werken Slim Reizen

De Taskforce MobiliteitsManagement heeft laten zien dat een intermediaire organisatie die de brug slaat tussen overheden en werkgevers veel meerwaarde biedt als versneller van het transitieproces door te sturen op kwaliteiten en energie. De overgang van Taskforce naar Platform Slim Werken Slim Reizen heeft ook laten zien dat continuïteit in de sturingsfilosofie bepalend is voor de effectiviteit.

Het ministerie heeft op een gegeven moment de bal neergelegd bij de beeldbepalende B50 werkgevers waarbij een veel traditionelere aanpak werd gekozen. Gevolg: een geheel andere sturingsopvatting kreeg de overhand. Daarbij stonden controle, programmalijnen, instrumentele aanpak en harde resultaten te veel centraal. En niet een flexibele sturing op mensen, energie en het centraal stellen van de hoofddoelstelling van het platform: meer mensen buiten de spits laten reizen.

Het is bij dit soort transitieprocessen veel effectiever de meer organische bottom-up aanpak te continueren die de Taskforce MobiliteitsManagement succesvol heeft gemaakt. Maar ondertussen hebben het platform en de B50 veel aan zeggingskracht ingeboet en te veel het imago gekregen van een ‘praatclub’.

2012: Alles of niets

Auto en vouwfietsDe kunst wordt om in 2012 klinkende resultaten te boeken met wetgeving en andere overheidsgerelateerde thema’s en het mobiliseren van werkgevers, uitstijgend boven het niveau van window dressing. Na een valse start lijkt de beweging nu weer de goede kant op te gaan. Maar voor hoe lang nog? En krijgt het Platform voldoende tijd om zichzelf te bewijzen? Krijgen we in de loop van 2012 weer een verlammende discussie over het vervolg? Of wordt het een alles-of-niets besluit waarbij de overheid geheel stopt met het platform? Daarover volgt meer in deel 2.

Tot die tijd zou ik graag willen weten: Wat zijn jullie ervaringen met overheidsinitiatieven op het gebied van HNW en mobiliteit?

Deel dit artikel met anderen
Lars Lutje Schipholt - Ondernemer en procesmanager
Lars Lutje Schipholt is eigenaar van integrality.nl en co-creator van diverse krachtenbundelingen, zoals Thrivability.nl, HNWgilde.nl, Panassembla.com, VliegendWater.be en Syndesmo.nl. Op intuïtieve, verbindende en vernieuwende wijze zet Lutje Schipholt zich in voor klanten die aan de slag willen met de volgende stap in HNW en duurzaamheid. Hij richt zich daarbij steeds meer op de onderstroom en transformatie van mens, organisaties en maatschappij. Lutje Schipholt is oprichter van inno-V.nl, een toonaangevend bureau voor slimme mobiliteit en openbaar vervoer. Als Secretaris van de Taskforce MobiliteitsManagement (later SlimWerkenSlimReizen.nl) heeft hij een impuls kunnen geven aan Het Nieuwe Werken en MobiliteitsManagement. Lutje Schipholt werkt voor integrality. www.integrality.nl
Wat zijn uw gedachten over dit onderwerp? Deel ze hieronder met andere lezers!

1 reactie


    Guido Sluijsmans zegt:

    Lars, een mooie terugblik. Als we vooruit kijken in 2012 liggen er prachtige mogelijkheden en nog veel onontgonnen terrein. Niet zozeer op de mogelijkheden en interventies van SWSR. Mijn overtuiging is het dat we daar wel 80% van weten om de doelstellingen te realiseren. De aandacht moet liggen op de daadwerkelijke (intrinsieke!) gedragsverandering. En ook hierbij geldt dat dit maatwerk is. Bij de een is het meet bottom-up, bij de andere organisatie is het top-down.
    Een van de uitdagingen ligt op het macro niveau. Hoe weten we welke maatregelen in welke combinatie tot de gewenste doelstelling bijdragen? Een complexe opgave. Probeer maar eens te identificeren hoe een campagne als ‘HNW doe je zelf’ leidt tot de uiteindelijk gewenste mobiliteitseffecten of de grote hoeveelheid aan mobiliteitsvouchers. Meten = Weten. TNO heeft een model ontwikkeld om de samenhang van deze dingen in kaart te brengen. Een unieke combi van gedrag, data en (verkeers)modellen. Streven zou moeten zijn de data uit allerlei hoeken te combineren. Dat geeft meer inzicht en leidt ook tot betere terugkoppeling naar gebruikers. Ik pleit voor een open innovatie omgeving waarin deze data bijeen komen.
    Verder gaan we binnen mobiliteit nu een nieuwe fase in. Persoonlijk ben ik reuzeblij met onze huidige minister Schultz – Van Haegen. Gedrag krijgt eindelijk de aandacht die het verdient. We pakken het nu in de kern aan en lossen niet alleen maar problemen op. 
    We hebben in de afgelopen jaren mooi ‘geoefend’ met zaken als spitsmijden. Om dit duurzaam te maken, zullen we naar verfijnde spitsmijd-achtige projecten toe moeten die daadwerkelijk inspelen op de (ir)rationele mens. Ook als we praten over mobiliteitsmanagement zullen we nieuwe stappen moeten zetten. Meer naar een doelgroepbenadering en de reiziger faciliteren in plaats van het stimuleren van diverse modaliteiten. En dan moeten we niet alleen die woon-werker bekijken. Ervaringen uit het buitenland tonen aan dat juiste een doelgroep als het sociaal-recreatief verkeer makkelijker te verleiden is uit de spits. Ook in de verschillende regio’s zul je deze aanpak moeten proberen te volgen.
    Tot slot, voor iedereen die de mooie kunst van gedrag en mobiliteit wil zien en horen. Op 4 april 2012 organiseert TNO met een aantal partners de jaarlijkse VerkeersgedragDAG, dit jaar met het thema ‘Slim op Reis’. Medio maart zal het voorlopige programma bekend worden gemaakt. Er zijn 30 abstracts ingediend en al meer dan 90 aanmeldingen. Meer info op http://www.tno.nl/verkeersgedragdag