Een techno-burnout van Het Nieuwe Werken?

Bij Volkswagen mag het niet meer, mailen na werktijd. De Duitse bonden hebben met VW afgesproken dat medewerkers na werktijd geen e-mail meer ontvangen op hun smartphones. De eeuwige bereikbaarheid eist haar tol en medewerkers krijgen last van technostress, die kan leiden tot burnout.

Wat gebeurt er nu? Serveert Volkswagen Het Nieuwe Werken alweer af? Krijgen we te maken met een werkgever die zich bemoeit met de eigen verantwoordelijkheid van medewerkers? Is dit de manier waarop we het moeten aanpakken?

Hoe je het ook bekijkt, Volkswagen heeft een punt. Linda Stone, die in functies bij zowel Apple als Microsoft de invloed van technologie op de mens onderzocht, is de bedenker van de begrippen Continuous Partial Attention en Email Apnea. Email Apnea is het fenomeen dat mensen onbewust hun adem blijken in te houden wanneer ze hun e-mail openen. Wat zal er in die e-mail staan, wordt er iets van me verwacht, moet ik reageren, moet ik boos of juist blij worden? Hierdoor lijkt het brein in een soort fight or flight stand te komen, altijd klaar om te reageren. Handig in een crisissituatie, niet echt zinvol bij het openen van je mail. Sterker nog, het blijkt echt ongezond te zijn!

24/7 aan

Continuous Partial Attention betekent dat je continu slechts gedeeltelijk aandacht geeft aan de dingen die je doet. Of dat nu een gesprek is, of een taak waarmee je bezig bent, je richt er nooit je volledige aandacht op. CPA komt voort uit de wens om constant ‘aan’ te staan en verbonden te zijn met het netwerk, niets te willen missen. Pas dan word je gewaardeerd en doe je ertoe. Het heeft niets te maken met het begrip multitasking, waarbij je meerdere taken tegelijkertijd effectief kunt doen.

Bij CPA is die effectiviteit vaak ver te zoeken. Het kan ertoe leiden dat je jezelf minder tijd gunt om te reflecteren, minder tijd om beslissingen te nemen of creatief te denken. Juist in een maatschappij die 24/7 ‘aan’ staat, zal het steeds moeilijker zijn om alles te volgen en overal op te reageren. Het gevoel tekort te schieten neemt dan ook toe en kan leiden tot stressreacties. ‘We zijn zo toegankelijk geworden dat we ontoegankelijk zijn’, schrijft Linda Stone terecht.

Hoe sociaal zijn social media?

Waarschijnlijk herken je bovenstaande fenomenen wel, bij jezelf of bij mensen uit je omgeving. De vergaderingen waarin mensen vooral aandacht hebben voor hun iPhone of BlackBerry zijn eerder regel dan uitzondering. Ook de boze blik van je partner, omdat je midden in een gesprek toch dat berichtje opende, is helaas bekend. Behalve erg vervelend en weinig effectief is dit gedrag dus ook ongezond. We creëren onze eigen ratrace en daar wordt uiteindelijk niemand beter van.

In dat licht is de reactie van Volkswagen begrijpelijk. Ze vult haar zorgplicht naar de medewerker in door e-mail na werktijd onmogelijk te maken en wil zo voorkomen dat mensen uitvallen door burnout. Het lijkt heel sociaal, maar het klopt niet.

Ontkennen van de werkelijkheid

Ten eerste valt het hogere management buiten de regeling. Zou men bij Volkswagen denken dat hogere managers wel gezond blijven en goede beslissingen blijven nemen wanneer zij 24/7 ‘aan’ staan? Ik heb daar mijn twijfels over.

Ten tweede, en veel belangrijker, het is het ontkennen van de werkelijkheid. De nieuwe technologie is overal om ons heen, social media zijn een feit en ons netwerk bestaat uit veel meer ‘verbindingen’ dan e-mail alleen. Wil Volkswagen straks ook voorkomen dat mensen gaan twitteren, yammeren of via Facebook met elkaar in contact komen? Of is Whatsapp het volgende slachtoffer? Kortom, deze route leidt nergens toe en het probleem blijft.

Wat is dan de oplossing?

Hier ligt een uitdaging voor werkgevers en met name HR-managers. Helaas is het zo dat de focus voor wat betreft Het Nieuwe Werken bij veel werkgevers nu vooral ligt op technologie, bits en bytes dus. Het doen van een social media-pilot betekent vaak het uitproberen van nieuwe software en achteraf vragen wat de mensen ervan vonden. Handig van de IT-bedrijven die hiermee hun brood verdienen, maar deze pilots gaan nauwelijks in op de effecten van het gebruik voor de mensen die ermee werken.

Een werkgever die duidelijk kan maken wat hij wenst te bereiken met social media én die daarbij durft aan te geven dat die verwachtingen grenzen hebben heeft naar mijn mening de oplossing in handen. Bereid mensen voor op de komst van nieuwe technologie, train ze, geef een workshop ‘verwachtingen’ waarin je open en helder bespreekt wat je wel en wat je niet verwacht omtrent bereikbaarheid en reactietijd. Maak duidelijk dat medewerkers vooral gewaardeerd worden wanneer ze effectief werken en communiceren, en dat is zeker niet altijd 24/7.

Wanneer het veilig is voor medewerkers om de grenzen van bereikbaarheid te bespreken en hun reputatie of commitment niet op het spel staat, zal de druk al voor een belangrijk deel van de ketel zijn. Ik ben benieuwd welke HR-managers die handschoen oppakken!