Het Nieuwe Werken ontraadseld: de zzp’er (deel 1)
Een serie blogs over begrippen, aannames én oplossingen, die worden gekoppeld aan Nieuwe manieren van Werken. De eerste bijdrage gaat over de misschien wel ultieme HNW’er: de zelfstandige professional, de zzp’er.
De laatste jaren is er een ontwikkeling naar een flexibele schil, dat deel van de arbeid in een bedrijf dat relatief snel kan worden ingehuurd en waar ook weer snel afscheid van kan worden genomen. Bedrijven kunnen daardoor veel flexibeler op economische ontwikkelingen reageren. Volgens sommigen gaat dit de komende jaren nog enorm toenemen. Deze flexibele schil bestaat uit uitzendkrachten en zzp’ers.
Nooit meer werken
Voordeel voor de werkgevers: ze hoeven geen mensen door te betalen waar geen werk voor is, zitten niet vast aan langdurige en kostbare ontslagprocedures, en hebben geen gedoe met een sociaal plan. Bij een dip zijn de lasten bovendien veel lager en een piek is snel op te vangen. Maar: flexibiliteit moet worden betaald. Een inhuurkracht is duurder dan een reguliere. Maar gelukkig is er ook weleens een kredietcrisis. Dan kun je deze mensen als werkgever minder betalen dan je vaste medewerkers, met een beroep op de marktwerking. Zo wordt een nadeel toch nog een voordeel.
Voordeel voor de zzp’er is dat hij kan kiezen voor het soort werk dat hij wil doen en voor welke opdrachtgever hij wil werken. Als het niet bevalt, begint hij er niet aan of houdt hij er weer mee op. Hij kan doen waar hij goed in is, waar zijn passie ligt. Hij heeft geen last van structuren en managers, want is ondernemer, onafhankelijk – niet alleen in naam, maar ook in geest. Hij is enkel bezig met activiteiten die echt zijn ding zijn. Bijzaken laat hij over aan anderen. En als hij werkt met plezier, hoeft hij nooit meer te werken.
De Nieuwe Armoede
Bij het ondernemerschap komt echter heel veel kijken. Acquisitie, opdrachten binnenslepen. En dat valt lang niet mee. Vooral niet in tijden van crisis. Een ondernemer moet zelf zorgen voor sociale verzekeringen en pensioen. Doet hij dat niet, dan bespaart hij voorlopig wat geld, en dat lijkt heel prettig. Zolang het goed gaat. Vaak heeft een ondernemer echter een tijdje geen opdrachten, en als hij er één heeft, is de prijs ver onder de maat. Echt ervan rondkomen kan hij niet – maar gelukkig is er nog een potje en soms wat resterende WW die hem er een tijdje doorheen kunnen slepen.
Zo is er een enorme verborgen armoede ontstaan in Nederland. We noemen dat vol trots het entrepreneurschap. In werkelijkheid is het de nieuwe armoede. Al die zzp’ers zonder inkomen tellen niet mee in de werkloosheidscijfers. Dus dat is mooi. Ze krijgen niet (of beperkt) een uitkering. Dus dat is voordelig. Ze tellen wel mee in de cijfers over ondernemerschap. Dus dat staat goed. De politiek kan gelukkig zijn. En zoals al eerder bleek, zijn ook de bedrijven er alleen maar beter van geworden.
De zzp’ers zijn dus de eigenlijke grote slachtoffers. Maar die hoor je niet. Want ze spelen ondernemer. En een ondernemer zegt altijd dat het goed gaat, anders koopt helemaal niemand meer bij hem.
Vrijwillig?
‘Ze zijn er zelf aan begonnen. Het is een bewuste keuze. Ze zagen het grote geld en daar zijn ze voor gegaan, dus ze moeten niet zeuren.’ Dit soort argumenten hoor ik regelmatig en ik denk dat het voor een bepaalde groep wel opgaat. Met name in de bouw en in de zorg is dit fenomeen ontstaan. Maar met het grotere geld kwamen er ook grotere risico’s, en daar wordt men nu mee geconfronteerd. Het overgrote deel van de zzp’ers die ik de afgelopen jaren heb ontmoet – en dat zijn er heel veel – heeft ook een bewuste keuze gemaakt: weg bij het knellende management, de regeltjes, de beperkingen aan het vakmanschap. Ze willen hun passie in hun werk stoppen. Maar ook bijna allemaal hebben ze wel een ‘aanmoediging’ gehad van hun bedrijf om weg te gaan.
Door deze latente werkeloosheid wordt ongelofelijk veel passie, kennis en ervaring op dit moment niet ingezet. Dat is bovendien al langere tijd het geval. Passie stroomt weg. Vaardigheid gaat verloren. Kennis blijft niet up-to-date. Ervaring groeit niet meer mee met de ontwikkelingen. In de voorspellingen over de arbeidsmarkt hebben we alle arbeidskrachten binnen een paar jaar heel hard nodig, maar tegen die tijd hebben we een grote groep verloren laten gaan, die wel nodig maar niet meer (goed) inzetbaar is. De bedrijven, de managers zouden wakker moeten worden (HR-managers, waar zijn jullie?) en nú maatregelen moeten nemen om dit te voorkomen. Dit is misschien niet in lijn met de kortetermijnbelangen, maar managen is juist ook wat verder kijken dan de korte termijn.
dinsdag, 31 mei, 2011 at 9:16
Waarom nog steeds zzp’er. Waarom geen ZP’er. Zelfstandig professional. Dat zit waarschijnlijk dichter bij de waarheid. Groet.
dinsdag, 31 mei, 2011 at 9:24
Jan, ik heb in de tekst vooral zelfstandige professional gebruikt, net als in de inleidende tekst. De zzp-er wordt daarnaast ook gebruikt omdat dit nu eenmaal de meest gebruikte en bekende term is.
woensdag, 1 juni, 2011 at 14:23
Ik denk dat het goed is om het groeiend aantal zzp-ers als een probleem te benoemen. Hoewel er ook goede ondernemers tussen zitten natuurlijk, is het meest om de verkeerde reden zelfstandig geworden. Deze mensen zijn als eenling niet zo veel waard. Buiten het feit dat ze voor zichzelf niets opbouwen, voegen ze nu ook niets toe aan de maatschappij. Er is echt een grote groep zelfstandigen (@c1d3423025ecc152c0dfec59c67c4758:disqus ik weet vaak niet waar ze ‘professional’ in zouden moeten zijn) die elkaar bezighouden met cursusjes en consultenten en zo tijd en (beetjes) geld rondpompen, maar niets blijvends creëren waar we met z’n allen iets aan hebben.
Deze mensen kunnen echt beter functioneren in een organisatie, waar competenties door mensen met visie aan elkaar gekoppeld worden, zodat er dingen bedacht en uitgevoerd kunnen worden, waar je in je eentje nooit toe in staat zou zijn.
Nu is er voor veel van die mensen met hun activiteiten geen sprake van toegevoegde waarde.
Het is kwalijk dat UWV en KvK het ondernemerschap voor deze mensen stimuleren.
donderdag, 2 juni, 2011 at 13:01
Zeker kwalijk, aangezien met name het UWV mensen hiertoe stimuleert, simpelweg om voor de korte termijn hun eigen targets op het gebied van re-integratie veilig te stellen. Hiermee raakt het werkelijke werkeloosheidcijfer (en gevolgen van de crisis) onderbelicht: meten=weten, je weet wat je meet, etc.
Daarbij komt dat deze vorm van re-integratie ook nog eens de goedkoopste, bij succes (!) moet de starter alles terugbetalen… in tegenstelling tot mensen die blijven plakken en pas in betere tijden een baan vinden. Kortom, ook hier voordelen voor het UWV.
Tot slot is er natuurlijk ook nog de discussie wanneer iemand daadwerkelijk een zelfstandig ondernemer is. Ik vraag mij af of de (z)zp’er tot die categorie moet worden gerekend. Ja, zeker wel zelfstandig (!), echter sterk afhankelijk van de eigen expertise cq. specialistisch kennisgebied ipv. een product(portfolio) dat op de vraag vanuit de markt wordt aangeboden.
Vriendelijke groet,
Maik van Rossum
http://twitter.com/maikr
woensdag, 1 juni, 2011 at 20:00
Veel mensen willen ‘hoppen’ tussen werkomgevingen. Dus niet jaren lang full-time verbonden zijn aan één organisatie, maar juist binnen verschillende organisaties actief zijn. Ze willen verschillende bedrijfsculturen, mensen, technieken, ambities ervaren en daaraan -tijdelijk- een toegevoegde waarde leveren.
Als je daarvoor kiest, dan heb je grofweg twee opties: of je gaat voor een detacheringsbureau werken, of je wordt zelfstandig. In het laatste geval elimineer je de tussenhandel, maar je moet wel je eigen acquisitie doen, je eigen administratie bijhouden en als het even tegen zit, je eigen broek ophouden. Het is een keuze.
Je ziet nu opdrachtloze zzp’ers die piepen omdat ze bang zijn dat ze voorlopig niet meer aan de bak komen. En je ziet opdrachtloze zzp’ers die niet piepen. Die hebben vooruit gezien en een appeltje voor de dorst gereserveerd. En ze kunnen hun angst goed kunt beheersen. Als je dat kunt, ben je een goed ondernemer. Eenling of niet.
– Jan van der Ploeg | zelfstandige
vrijdag, 3 juni, 2011 at 8:23
Beste Hans, dank je wel voor deze duidelijke uiteenzetting. Van mij mag deze boodschap verbreid worden. Eindelijk aandacht voor de verborgen werkloosheid en nieuwe armoede. Het ondernemerschap wordt om de verkeerde redenen gestimuleerd door het huidige kabinet, UWV en KvK. In feite worden mensen afgestoten.
Over mezelf. Bijna 20 jaar terug raakte ik mijn baan als corrector kwijt. Ik heb toen veel gesolliciteerd, helaas zonder effect. Als ontsnappingsroute zag ik het ondernemerschap: werken als éénvrouwsbedrijf(je). Dat doe ik nog steeds. Overigens is er geen sprake van verloren vaardigheden. Toentertijd werkte ik met een rode ballpoint; nu werk ik met Windows 7 en Office 2010.
zaterdag, 4 juni, 2011 at 16:06
Beste Hans,
Terecht dat je dit aankaart!
De overheid bespaart nu op kosten door structureel alle externen eruit te gooien, volgens Rutte zijn dat adviseurs, “u weet wel, mensen die je vragen of ze je horloge even mogen lenen, om je vervolgens te vertellen hoe laat het is”.
En dan onder het mom van Het Nieuwe Werken” ook nog eens een onverantwoorde hoeveelheid m² kantoorruimte aan de leegstand toevoegen, want de andere categorie mensen waar Den Haag niets mee te maken wil hebben zijn de vastgoed professionals.
Dus als ZZP-er in het vastgoed ben je pas goed het haasje.
zondag, 5 juni, 2011 at 11:27
Het klopt dat de meeste freelancers (om eens een ander woord te gebruiken) niet vrijwillig deze stap hebben gemaakt. Dat is denk ik een erfenis uit de tijd van de baby boomers, die vaak te laat gingen freelancen omdat ze bij een werkgever al een goed niveau hadden bereikt. Het gouden kooi syndroom.
Nu zie je freelancers van 30+ die wellicht bewuster deze stap hebben gemaakt als hun 50+ collega’s en mogelijk niet delen in de armoede, omdat ze na 5-10 jaar werkervaring hebben gezien dat een vaste baan ook niet alles is. De 50+ freelancers hebben het gemiddeld wat moeilijker omdat ze vaak minder opleiding hebben en werkervaring minder wordt gehonoreerd. Bottom-line: mensen gaan steeds jonger freelancen.
Wat gebeurt er als deze trend zich zo doorzet? Vermoedelijk gaan bedrijven het moeilijk krijgen om mensen in vaste dienst te krijgen cq te houden. Dit zie je nu al gebeuren bij bepaalde ICT functies die moeilijk in te vullen zijn. Werkgevers blijven ondanks alles steeds volhouden dat er onvoldoende talent in de markt is. Als je nu weet dat voor de meest simpele banen minimaal HBO of Academisch wordt gevraagd, vraag je je af waar die eis vandaan komt.
Wat zal de consequentie zijn van deze trend? Bedrijven zullen steeds meer rekening moeten houden met mensen die in vaste dienst willen werken en mensen die zelfstandig willen werken. Van een freelancer wordt meer verwacht, dus die zet je in op de moeilijke trajecten en de vaste medewerker laat je tot dat niveau doorgroeien en vervolgens voeg je hem/haar toe aan de flexibele schil. Vaste medewerkers die niet zelfstandig willen worden moeten dan niet mopperen over het feit dat die freelancers meer verdienen.
Overigens ben ik van mening dat freelancers geen echte ondernemer zijn, Een ondernemer is iemand die een bedrijf opbouwt met nieuwe producten en/of diensten en daaromheen een organisatie bouwt.. Freelancers zitten qua risico tussen de vaste medewerker en de echte ondernemer in.
zondag, 5 juni, 2011 at 11:40
De belastingdienst kent jouw definitie van ondernemer niet. Lees: http://www.belastingdienst.nl/zakelijk/ondernemen_ondernemerworden/ondernemen_ondernemerworden-02.html#P31_3856
En ook kent de belastingdienst de term freelancer niet. In veel gevallen zal er sprake zijn van een eenmanszaak. Tenminste, zo omschrijf ik mijn bedrijf.
zondag, 5 juni, 2011 at 19:05
Waarde toevoegen,
Rol van het UWV,
Benadering van Rutten,
Hoppen
Ondernemerschap,
Tweedeling tussen vaste waarden (met beperkte waarde) en elite die ingehuurd wordt
Steeds meer losse arbeid,
Mensen werven en binden
Genoeg elementen voor een tweede blog………….
zondag, 5 juni, 2011 at 23:28
Ik veronderstel dat auteur Hans Doorenspleet het belang van de ZP (verborgen armoede) én het belang van bedrijven (gebrek aan gekwalificeerde mensen over enige tijd) op het oog heeft. De oplossing ligt – imho – niet in het terugdrijven van ZP’s in een loonverband, maar in het leren werken met elkaar: bedrijven én ZP’s. Dan gaat het over opleiding en ervaring vergroten, referenties naar andere opdrachtgevers verschaffen, optimale toegevoegde waarde leveren, verantwoordelijkheid nemen voor resultaten, etc. etc. Als de Rijksoverheid (Fiscus) dan niet onnodig lastig gaat doen over VAR’s enzo, dan zijn beide partijen in principe beter uit, niet slechter. Terzijde: Ja, er zijn ZP’s die niet aan de bak komen. Wie als werknemer ontslagen
wordt in crisistijd, krijgt WW (enzo) en voor de ZP is er bijstand. Een
basisinkomen dus. Er zijn ook ZP’s die prima hun boterham verdienen. Laten we niet overgeneraliseren over die arme ZP’s. Maar het vraagstuk is relevant, en HRM’ers én ZP’s hebben wat te doen.
zondag, 5 juni, 2011 at 23:29
Ik
veronderstel dat auteur Hans Doorenspleet het belang van de ZP
(verborgen armoede) én het belang van bedrijven (gebrek aan
gekwalificeerde mensen over enige tijd) op het oog heeft.
De oplossing ligt – imho – niet in het terugdrijven van ZP’s in een
loonverband, maar in het leren werken met elkaar: bedrijven én ZP’s. Dan
gaat het over opleiding en ervaring vergroten, referenties naar andere
opdrachtgevers verschaffen, optimale toegevoegde waarde leveren,
verantwoordelijkheid nemen voor resultaten, etc. etc.
Als de Rijksoverheid (Fiscus) dan niet onnodig lastig gaat doen over
VAR’s enzo, dan zijn beide partijen in principe beter uit, niet
slechter.
Terzijde: Ja, er zijn ZP’s die niet aan de bak komen. Wie als werknemer ontslagen
wordt in crisistijd, krijgt WW (enzo) en voor de ZP is er bijstand. Een
basisinkomen dus. Er zijn ook ZP’s die prima hun boterham verdienen. Laten we niet overgeneraliseren over die arme ZP’s. Maar het vraagstuk is relevant, en HRM’ers én ZP’s hebben wat te doen.
dinsdag, 7 juni, 2011 at 21:16
Ton,
Het gaat me (zoals bijna altijd) om en-en. Het is allebei belangrijk, het is allebei mogelijk. Mijn uitgangssituatie is altijd het bedrijf: hoe laat je dat zo goed mogelijk draaien, hoe zorg je dat je klaar bent voor de toekomst. Ik denk dat de bedrijven in actie moeten komen, omdat ze nu nog zeer gemotiveerde en vakkundige krachten in kunnen huren (en echt voor een normale prijs), die snel inzetbaar en waardevol zijn.
Ik zie dat een heleboel mensen in een min of meer gedwongen ondernemerschap zitten. Natuurlijk verdient een deel de kost en soms zelfs goed (ik ben zo gelukkig daar toe te behoren), maar voor veel anderen is het een heel ander verhaal.
De bijstand als vangnet is letterlijk gezien waar, zoals je ook kunt stellen dat de armoede die ik noem, letterlijk gezien niet waar is. Kijk maar eens naar de 3e wereld. Toch wordt het leven van velen enorm negatief beïnvloed door geldzorgen, maar ook door het gevoel zonder waarde te zijn, en dat geeft een nog veel armer gevoel.
Ik denk dat de oplossing wel degelijk ligt in het terugdringen van het aantal ZPers. Het voert te ver om daar hier op in te gaan, daar kom ik in een van mijn volgende columns op terug.
dinsdag, 7 juni, 2011 at 8:28
Hoi Hans,
Goed dat jij de gedreven en betrokken ZP-ers, die bewuste levens- en carrierekeuzes hebben gemaakt en hiermee voorhoede zijn van de sociale innovatie in Nederland, onder de aandacht blijft brengen.Het is jammer dat we ZP-ers niet al meer als volwaardig onderdeel van onze economie beschouwen. Wij zijn namelijk als land op zoek om kennisland nr. 5 van Europa te worden, terwijl wij al Sociale Innovatieland nr. 1 zijn voor mijn gevoel.
Tja, het is dus maar net vanuit welk perspectief we naar de wereld kijken…….
Groet en tot een volgend contact!Marjolein Hins
donderdag, 2 februari, 2012 at 16:10
Knellende management ja ook voor mij een reden om voor mij zelf te starten. En nu 2 jaar verder: bijna mijn huis kwijt geraakt (loop nog steeds 2,5 maanden hypotheek achter), torenhoge schulden i.v.m. bedrijfskrediet, essent, nuon, incassobureausm, wsnp ligt op de loer, geen uitkering van de gemeente ook al gaat het slecht met je bedrijf. Alleen schuldeisers die in mijn nek hijgen.
Pas vorige maand betalingsregelingen kunnen maken. Kwam erachter dat wanneer ik stopte met mijn bedrijfsactiviteiten ik nog aanspraak kon maken op een rest ww-uitkering. Niemand die mij dat vertelde daar moest ik zelf achterkomen medio november vorig jaar. Sollicitatiesgesprekken lopen op niets uit het schijnt op mijn voorhoofd te staan dat ik mislukt ben als ondernemer…., 2 jaar uit de roulatie binnen mijn vakgebied, inmiddels 2 jaar ouder 47 wie zit er dan nog op je te wachten….
donderdag, 19 april, 2012 at 11:27
ZZP-ers, and any other unemployed, zouden moeten klonteren tot slagvaardige commerciële celletjes, kleine bedrijfjes zonder direct een rechtspersoon te zijn. Een rechtspersoon impliceert verplichte beslommeringen met zich mee die je in deze tijd niet echt kan gebruiken. De overheid verwacht te veel perfectie van haar slagvaardigen. Menig ZZP-er heeft na 1600 uur een lege batterij. Soms is een klus niet in je eentje te doen. Dus die cellen lijken mij wel wat. Verder is een ZZP-er vaak ZZP-er vanwege het leeftijds berufsverbot. Celvorming voorkomt dat het moeten delegeren aan buitenstaanders van een spijker slaan uitmondt in een schuld in hoogte van een bedrag van enkele honderden euro. In de BV Nederland is het niet gek dat er voor het inslaan van een spijker pensioenpremie, apk keuring, rioolrecht, gemeente belasting, pensioen, AWBZ, ziektekosten, tandarts en ik weet niet wat voor andere zaken doorberekend moet worden. Op de lagere school leerde ik breuken vereenvoudigen. Ik heb daar van geleerd dat je voor je kijk op zaken kwesties eenvoudig moet houden. De politiek heeft van de BV Nederland een spaghetti gemaakt waaronder niemand meer goed de economie kan bekijken. Oh ja en stuur iemand voor het verwerven van opdrachten naar het buitenland. Laat hem potentiële opdrachtgevers aub vertellen dat het bij ons om prestatieloon gaat ipv minimumloon! Geef iedereen een basiszakgeld en laat vervolgens de mannen van werk en inkomen voortaan naar het belasting gebouw gaan om te werken. Geen discriminatie meer als het gaat om het recht op een vangnet. Belasting medewerkers zou ik de boekhouding laten doen van het MKB. Dat scheelt dubbel werk. ZZP-ers back to core!
Slechts enige tiny gedachten!