Het Nieuwe Werken & Ouderbetrokkenheid

Een aantal weken geleden riep Marja van Bijsterveldt, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, op om de ouderbetrokkenheid te vergroten. ‘Juist ouders hebben een cruciale rol als het gaat om de onderwijsprestaties van hun kinderen.’ Een kleine inspanning heeft daarbij vaak al veel effect, zo benadrukt de minister: je kind voorlezen, praten over dingen die gebeuren op school, maar ook je kind met ontbijt naar school- en op tijd naar bed laten gaan.

Niets nieuws, zou je zeggen. De meeste ouders zijn betrokken en geven aan ruimte nodig te hebben om zowel een betrokken werknemer als een betrokken ouder te kunnen zijn. Helaas blijkt dit wel nieuw voor de minister: ‘De afgelopen maanden heb ik met veel ouders, leerkrachten, schoolleiders en ouder- en onderwijsorganisaties gesproken over ouderbetrokkenheid. Hieruit komt een nieuw besef naar voren dat de rol van de ouder te zeer een vergeten rol is.’

Spagaat werk/ privé

Wellicht waren het kabinet, minister Van Bijsterveldt en haar collega minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de rol van ouders vergeten, maar voor vele anderen is de spagaat tussen werk en privé/ouderbetrokkenheid aan de orde van de dag. De oproep van Van Bijsterveldt riep dan ook veel kritiek op, vooral van vrouwen (bekijk mijn bijdrage aan Nieuwsuur). De boodschap van het kabinet is namelijk nogal tegenstrijdig.

De afgelopen jaren is er behoorlijk wat druk op vrouwen uitgeoefend om hen achter de theepot vandaan te krijgen. ‘Werken moet, werken doet goed,’ zo luidt het mantra. Ook al gaat dat ten koste van de tijd die we aan het opvoeden besteden. De boodschap kwam aan, want het aantal uur dat vrouwen werken nam de afgelopen jaren behoorlijk toe en het aantal werkende vrouwen steeg van ruim 2,3 miljoen in 1996 naar bijna 3,3 miljoen in 2011.

Dat dit, gezien de oproep van de minister, kennelijk ook weer niet goed is, wekt niet alleen irritatie op, het werkt ook averechts. Nu steeds meer mensen betaald werk verrichten naast alle andere verantwoordelijkheden als (mantel)zorg en vrijwilligerswerk, zijn mannen en vrouwen juist minder uren gaan werken: vrouwen in 2011 gemiddeld 20 uur minder dan in 2000, mannen maar liefst 53 uur. Trekt de werkgever en het onderwijs aan de één, dan trekken deze automatisch ook aan de ander, en daarmee aan de hele extended family.

De druk loopt op

Als dit kabinet de arbeidsparticipatie en de ouderbetrokkenheid wil opvoeren, moet ze niet alleen de pensioenleeftijd verhogen en ouders oproepen om in supermensen te veranderen, dan moet ze dit ook faciliteren. Maar helaas is het tegenovergestelde het geval. Zo wordt er op de opvang bezuinigd en ontslaat Van Bijsterveldt zes- tot negenduizend mensen in het speciaal onderwijs, waardoor de druk op leerkrachten en ouders verder oploopt en de spagaat tussen werk en zorg wordt vergroot. Gevolg: mensen gaan nóg minder uren werken.

De oplossing: Het Nieuwe Werken

Toch ben ik ervan overtuigd dat we het aantal uur dat mensen werken ook zonder overheidshulp kunnen opvoeren, zonder dat we het onmogelijke van hen te verlangen. Dat hoeft relatief gezien bovendien niet zo veel te kosten. De oplossing: flexibiliteit. Oftewel: Het Nieuwe Werken. En dan heb ik het over werkgevers en werknemers die gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen om te zorgen dat alles optimaal blijft draaien, op het werk én thuis.

Het Nieuwe Werken, mits goed toegepast, geeft medewerkers de ruimte om een betrokken ouder te kunnen zijn en een betrokken mantelzorger, vrijwilliger, sporter, et cetera. Het dient dan ook niet alleen een economisch, maar ook een maatschappelijk belang: een vitale economie wordt gedragen door vitale werknemers. En nu de nieuwe werknemer zorgt en de nieuwe ouder werkt, is het hoog tijd voor een nieuwe manier van werken en zorgen.

Zo blijkt uit diverse onderzoeken dat mannen en vrouwen bereid zijn om meer uren te werken als daar meer flexibiliteit en autonomie tegenover staan. Geef medewerkers die daarom, zodat ze hun privéverantwoordelijkheden beter op hun werkverantwoordelijkheden kunnen aansluiten en andersom. Het één hoeft niet ten koste van het ander te gaan als we elkaar maar niet zo strak aangelijnd houden.

De werknemer van morgen

Het Nieuwe Werken staat níét voor fulltime thuiswerken zonder regels en kaders, of voor werken in de hipste kantoren met de lekkerste koffie, maar voor het loslaten van het idee dat medewerkers beter presteren als je ze strak aanlijnt met de hete adem van wantrouwen in hun nek. Alleen flexibel werken op basis van wederzijds respect en vertrouwen mag Het Nieuwe Werken heten, want werkgevers en werknemers die slim werken en slim reizen, zorgen niet alleen voor hun eigen duurzame vitaliteit, maar ook voor die van de werknemer en werkgever van morgen!