HNW: een probaat geneesmiddel met bijwerkingen (deel 3)

In het laatste deel van deze drieluik bijsluiter over Het Nieuwe Werken als geneesmiddel tegen de kwaal van de industriële mindset (zie deel 1) gaat het over de bijwerkingen en hoe je die kunt voorkomen of de effecten ervan kunt afremmen.

Er is veel enthousiasme over heilzame werking van dit geneesmiddel bij de organisaties die het tot zich hebben genomen of daarmee bezig zijn (zie deel 2). Maar ook die enthousiaste organisaties lopen tegen een aantal bijwerkingen aan. Die bijwerkingen zijn vrijwel allemaal goed te behandelen cq te voorkomen. In de bovenstaande figuur staan de vijf die nu bekend zijn.  We lopen ze stuk voor stuk langs.

Verzakelijking

Het maken van en sturen op resultaatafspraken leidt tot een verzakelijking van het werken.

De grond onder deze zorg is de volgende gedachte: de resultaatafspraak accentueert de taak/zaak kant van het werken en veel minder de mens/sociale kant.

Maar dat hoeft niet zo te zijn. Resultaatafspraken hoeven niet altijd om ‘harde’ factoren zoals omzet, aantal verkochte polissen, aantal afgehandelde klachten etc. te gaan. Je kunt in resultaatafspraken prima ‘zachtere’ factoren opnemen zoals de feedback van klanten en collega’s over de wijze van werken. Ook de meting en periodieke bespreking van de resultaten kun je ‘zachter’ maken door als manager niet alleen naar de spreadsheets te kijken maar door ook het gesprek met je medewerker aan te gaan.

Solisme

Als iedereen aangestuurd wordt op resultatenafspraken bestaat een organisatie alleen nog maar uit een stel zzp-ers; iedereen wordt een solist

Dit geldt vooral voor resultaatafspraken die erg individualistisch zijn opgesteld. Je kunt dit prima ondervangen door groepsresultaten of zelfs organisatieresultaten in de afspraak op te nemen, waardoor de medewerker ‘gedwongen’ wordt met anderen samen te werken om tot hun resultaatafspraak te komen.

Een weldoordacht ontwerp en implementatie van de resultaatafspraken kan deze eerste twee eerste bijwerkingen dus redelijk simpel voorkomen.

Sociale Cohesie

Als iedereen maar kan werken waar en wanneer hij wil, dan komt er niemand meer op kantoor en gaat het wij-gevoel verloren

Deze zorg gaat er terecht van uit dat mensen niet alleen werken om in hun inkomen te voorzien of zich te ontplooien, maar dat ze ook behoefte hebben aan sociale cohesie; niet alleen in hun privésituatie maar ook op het werk.  De vrijheid om te werken waar en wanneer je wilt, wordt door velen gewenst. Maar diezelfde mensen willen ook behoud van het wij-gevoel. Er zijn verschillende manieren waarop je de effecten van deze bijwerking kunt reduceren. Ik noem er vier, maar er zijn er vast meer.

• Het creëren van een collectieve ambitie die door iedereen onderschreven wordt, zodat de ‘neuzen’  dezelfde kant op staan;
• Het opnemen van groepsresultaten in resultaatafspraken, waardoor samenwerken wordt gestimuleerd (zie ook vorige bijwerking);
• Het vaststellen van het fysieke of sociale minimum: hoe vaak moeten wij maandelijks fysiek en sociaal bij elkaar zijn. Dat minimum zal per organisatie en afdeling verschillen;
• Het expres organiseren van sociale activiteiten rondom, naast of zelfs buiten het werk zoals afdelingsuitjes. Dit moet wellicht wat vaker gebeuren dan nu het geval is.

Scheiding werk en privé verdwijnt

Als mensen thuis gaan werken vervaagt de scheiding tussen werk en privé; en dat is niet goed.

Het eerste deel van de uitspraak onderschrijf ik. Het tweede deel echter helemaal niet. De scheiding van werk en privé is een onnatuurlijk bijproduct – een bijwerking, dus – van het industriële tijdperk. De mens is pas sinds 200 jaar gewend die scheiding te hebben. Daarvoor gingen mensen vele duizenden jaren lang aan het werk in plaats van naar het werk. In feite wordt met Het Nieuwe Werken die oorspronkelijke situatie weer hersteld. Maar voor wie niet anders weet of gewend is, komt het over als een bijwerking. Ik denk dat de meeste mensen – soms na een periode van gewenning – de vermenging van werk en privé juist zullen gaan waarderen. Het geeft hen meer mogelijkheden hun leven – samen met hun partner – optimaal in te richten.

Nooit meer stoppen met werken

Als mensen altijd en overal kunnen werken, dan stoppen ze nooit meer

Van alle bijwerkingen is dit ongetwijfeld de hardnekkigste en het lastigst te behandelen. De meeste mensen hebben nou eenmaal de neiging iets af te willen maken, voordat ze ermee stoppen. En we weten uit ervaring: het werk is nooit af. En dus gaan sommigen maar door en door; ten koste van hun sociale omgeving.

Hoe erg is dit? Voor een deel niet, lijkt me. In Het Nieuwe Werken zullen mensen hun werk leuker vinden en dan is het langer doorgaan met werken geen opgave, maar een innerlijke wens. Je mag mij midden in de nacht wakker maken voor een gesprek, presentatie of workshop over Het Nieuwe Werken. Het is mijn passie, en niet alleen mijn ‘werk’.

Er zijn echter grenzen. Naast werken is er ook nog ‘leven’, nietwaar?  Ik geloof dat ieder mens zijn eigen grens moet stellen en het lijkt me dat de relevante omgeving (partner, kinderen, vrienden) daar wel een handje bij zal helpen door niet alleen tijd maar ook ‘kwalitijd’ te claimen. Piet van Schijndel van de Rabobank zegt hierover: “Is het niet mooi dat we een systeem bedacht hebben waarbij we de mensen moeten afremmen in plaats van aansporen?”

Epiloog

Het Nieuwe Werken als medicijn tegen de kwaal van de industriële mindset lijkt inderdaad ‘probaat’, maar we hebben eind 2009 nog eigenlijk wat weinig bewijs, weinig ervaringsdeskundigen.  Verheugend is dat het aantal proefpersonen sterk toeneemt. En zij gaan ons vanaf 2010 nog veel meer inzicht verschaffen in zowel de heilzame werking als de bijwerkingen. Ik wacht het met samen met jullie gespannen maar hoopvol af.