Mijn onbewuste maakt overuren. Waar kan ik die opschrijven?

Door Glenn van der Burg van MVO Nederland - 17 januari 2013
10 Reacties

Onbewust Het Nieuwe WerkenWelke rol speelt ons onbewuste in ons zakelijk leven? Zijn wij echt wel zo rationeel en bewust bezig met ons werk? Of gebeuren er onbewust veel denkprocessen waar we eigenlijk niet of nauwelijks invloed op hebben?

Een voorbeeld uit mijn eigen praktijk. Er moet een artikel geschreven worden en ik ben er al vijf keer aan begonnen, maar het wil niet vlotten. Vier versies staan er op het bureaublad van mijn laptop, terwijl ik over alle vier niet tevreden ben. De laatste avond voor de deadline: ik kus om acht uur ’s avonds mijn kinderen welterusten en kruip op zolder weer achter mijn laptop met een kop hete thee. Ik ga zitten, zet een muziekje aan en de woorden stromen zonder censuur uit mijn brein, via mijn vingers op het toetsenbord, direct op mijn scherm. De tijd vliegt voorbij, of staat ze juist stil?

In dit moment van flow lijkt het alsof alles vanzelf gaat. Alsof ik in een soort trance de controle heb overgegeven aan een hogere macht. Als het stuk af is, weet ik direct dat het goed is. Ik zak achterover in mijn oude Gispen-stoel en vraag me af waarom ik dit niet eerder heb gedaan. Het werk van een week heb ik net geklaard in een paar uur. Waren al die mislukte pogingen noodzakelijk om nu te kunnen vlammen, of was het juist weggegooide tijd?

Onbewust 200.000 keer zo veel

Herkenbaar? Heb je regelmatig juist op momenten dat je niet aan het werk bent die briljante ingeving? Hoogleraar Psychologie Ab Dijksterhuis schreef het toegankelijke en verhelderende boekje Het slimme onbewuste over de werking van ons onbewuste denken. Mijn kort door de bocht vertaling van het boekje is dat wij ons bewustzijn of rationele denken te veel ophemelen en ons onbewuste denken veel te weinig krediet geven.

Dijksterhuis’ onderzoeksresultaten zijn herkenbaar en toch confronterend. Ons bewuste denken heeft een snelheid van ongeveer 60 bits per seconde, terwijl onze onbewuste verwerkingscapaciteit 200.000 keer zo veel aankan. Terwijl je bewust de ondertiteling leest met 45 bits per seconde, ziet en hoort je onbewuste de film met ruim 10 miljoen bits per seconde.

Het bewustzijn, onze persvoorlichter

Maar de kracht van het onbewuste zit niet alleen in waarnemen en verwerken, maar ook in beslissen. Wetenschappers zijn het erover eens dat meer dan 90 procent van onze beslissingen onbewust wordt genomen. Het bewustzijn, onze ratio, verzint er daarna, als een soort persvoorlichter, een gelikte, beargumenteerde verklaring bij.

Relaxen tijdens Het Nieuwe WerkenEn ten slotte doet ook bij creativiteit het onbewuste het meeste werk. Het bewustzijn is dan alleen nog maar een doorgeefluik van het werk dat je onbewuste tijdens het douchen, hardlopen en zelfs slapen voor je heeft gedaan. Net zoals in mijn worsteling met het schrijven van het stuk, kun je het onbewuste niet dwingen om te presteren. Sterker nog, als je het eruit probeert te persen, dan werkt het juist niet. Ziehier het writersblock.

Lummeltijd

De kracht van het onbewuste wordt binnen organisaties nog nauwelijks gebruikt . Sterker nog, processen, regels en procedures zijn zo gericht op bewust denkwerk dat we slechts een fractie van de processor power van mensen gebruiken. Met Het Nieuwe Werken is er natuurlijk wat meer ruimte gekomen voor ‘lummeltijd’, maar bij een grote meerderheid van bedrijven zal men toch raar opkijken als je midden op de dag een rondje gaat hardlopen, of onkruid wieden.

Uurtje, factuurtje?

En als het dan al lukt om ons onbewuste goed in te zetten en die briljante gedachte komt onder de douche of op het moment dat je in bed stapt, waar schrijf je dan je uren op? Beetje banale vraag wellicht, maar voor mij en vele anderen eigenlijk nu al opportuun. Een groot deel van de 600.000 werkenden in de zakelijke dienstverlening werkt volgens uurtje, factuurtje. Daar wordt betaald voor de bewuste, rationele denkkracht van tekstschrijvers, vormgevers, advocaten, accountants, programmeurs, en alle soorten en vormen adviseurs per bewust besteed uur. Terwijl veel werk onbewust wordt gedaan en wellicht de meeste waarde onbewust wordt gecreëerd.

En dus blijf ik na het lezen van Het slimme onbewuste van Ap Dijksterhuis achter met die vraag: Hoe schrijf ik mijn onbewust gewerkte overuren? Hebt u een idee? Ik hoor het graag.

Deel dit artikel met anderen
Glenn van der Burg - Programma manager
"Het gaat om wat mensen kunnen worden, niet om wat ze zijn geweest." vanuit dat geloof werkt Glenn van der Burg bij MVO Nederland aan het stimuleren van mensgericht ondernemen. HNW zet de mens weer centraal in organisaties.
Wat zijn uw gedachten over dit onderwerp? Deel ze hieronder met andere lezers!

10 reacties


    Diana Russo zegt:

    Leuke blog Glenn en herkenbare situatie (over dat schrijven dan :-)) .. en wat dat ‘uurtje factuurtje’ betreft: wellicht tijd dat we gaan betalen voor de prestatie / het resultaat! 

      Glenn van der Burg zegt:

      Beste Diana, of nog mooier betalen voor de waarde die het voor je klant/ opdrachtgever/ werkgever oplevert. Gevaar zit er in dat het weer direct zo financieel wordt. De waarde van een kritisch mens of een sociaal mens in je organisatie is enorm. Maar wat is dan precies de prestatie? Maak 5 kritische opmerkingen per dag? Praat met minimaal 10 mensen op een dag over hun weekend?

    Arjan zegt:

    De kracht van jouw onbewust gewerkte uren zit in je uurtarief. Denk aan het verhaal van de vakman die met een ‘bewuste’ klap van 1 minuut een machine aan de gang krijgt. De waarde daarvan zit niet in uurtje/factuurtje maar in het feit dat de machine het daarna weer doet. En dát zou je als klant eigenlijk moeten betalen.

      Glenn van der Burg zegt:

      Beste Arjan, wat mij betreft de spijker op de kop. Het gaat om de waarde en niet om de (soms lijdensweg) daar naartoe. Het betalen voor uren in zowel verschillende dienstverlenende beroepen, maar ook in veel arbeidscontracten is eigenlijk achterhaald. Naar mijn weten heeft Microsoft Nederland het aantal uren ook uit het contract laten halen. Je maakt afspraken over wat je bij gaat dragen en dat heeft een waarde.

    Ingrid Bakker zegt:

    Zeer herkenbare situatie. Dank je wel voor de ‘ondertiteling’ ervan via de uitleg van het slimme onderbewuste.
    Betaling? ‘k sluit me aan bij Diana: druk de output uit in ‘waarde’. Daarmee wordt het onderbewuste, dat zich niet bedient van feiten en cijfers, ook beter erkend en gewaardeerd.
    Uitdrukken van ‘waarde’ komt ook de behoefte aan erkenning en waardering tegemoet. Een andere betekenis van HNW: Het Nieuwe Waarderen?
    hartelijke groet
    Ingrid Bakker

      Glenn van der Burg zegt:

      Dank voor je reactie, kan het alleen maar met je eens zijn. Heb je voorbeelden van bedrijven die dit al doen?

    Jerry zegt:

    Wellicht dat een hoger uurtarief de oplossing is voor de onbewuste overuren. Koppel dit aan de eerder genoemde waarde van je output en het probleem is opgelost:-).

      Glenn van der Burg zegt:

      Hmm, een hoger uurtarief klinkt als een ‘pleister’ oplossing. Ik ben wel benieuwd naar wat innovatievere en ruigere oplossingen!

    Jack Duineveld zegt:

    Interessante blog, materie is herkenbaar. Zolang het niet meetbaar is zullen we het moeten doen met het concreet omschrijven van het eindresultaat. Op het afgesproken moment leveren conform de requirements. Ik moest denken aan Usain Bolt. Hij wint de 100 meter in ruim 9 seconden. Maar iedereen heeft wel een beeld bij de trainingsarbeid; maanden en jaren voor hij dat kon.
    Ik vind de gedachte dat je naar de toegevoegde waarde zou moeten kijken een goede richting. Maar succes heeft altijd vele eigenaren. Hoe waardeer je de ‘mislukkingen’ die uiteindelijk toch leiden naar de oplossing: de 4 onvoldoende versies op jouw bureaublad?

    Mariken van de Loo zegt:

    Naast dat HNW vooral gezien wordt als plaats- en tijd onafhankelijk werken, waarbij lummeltijd lijkt te zijn vergroot, gaat mijns inziens HNW juist over hoe je zelf vorm kunt geven aan je werk binnen de afgesproken resultaatafspraken en kaders. Het gaat dus binnen HNW niet meer om uurtje, factuurtje of functieomschrijvingen. Het gaat om toegevoegde waarde en output.

    De resultaatgerichten onder ons, en zoals organisaties nog sterk denken, zijn nog sterk gefocust op concrete output. Het denkproces en de probeersels vooraf lijken niet te tellen. Maar zoals Stephen Covey ooit zie: ‘everything is created twice’: eerst in je hoofd en dan in werkelijkheid. Fijn dat het onderbewuste dus zoveel doet, alleen wordt het niet altijd genoeg gewaardeerd.