Niet bagatelliseren, maar kiezen

“Gemeenten verwachten een grote sanering. De rijksbezuinigingen dwingen hen tot het schrappen van personeel, terwijl het takenpakket uitdijt”. Dat stond in het FD op woensdag 12 maart. Over de noodzaak van efficiënt werken is iedereen het eens. Maar medewerkers van overheden en zorginstellingen geven met heldere voorbeelden aan dat de bezuinigingen hun organisaties met onuitvoerbare doelstellingen achterlaat.

Het kabinet verdedigt de maatregelen vanuit financiële noodzaak. Dat is begrijpelijk, maar door daarop te hameren, bagatelliseert het kabinet de onuitvoerbaarheid. Dat valt hen aan te rekenen. Want bij te hoge druk gaan gemeenten en zorgorganisaties kopje onder, of zij wentelen die druk af.

Hoge efficiencyeisen worden tegenwoordig steevast gekoppeld aan een groot verandervermogen. Zo gaan organisaties over de grenzen heen van wat gezond  en mogelijk is. 52 procent van de medewerkers in organisaties geeft aan dat er te weinig capaciteit is (cijfers HayGroup). Deze medewerkers geven aan dat de sturing ontbreekt of tekortschiet. Dat veroorzaakt werkdruk en afspraakinflatie, versnippering en stress, mentaal verzuim en uitval. Eenderde van de kosten van onze gezondheidszorg is stressgerelateerd.

Moreel beroep
En waar wij in de publieke dienstverlening als patiënt of burgers afhankelijk zijn van die medewerker, worden de problemen op ons afgewenteld. Met een moreel beroep (“participatiesamenleving”) wordt ook dit gebagatelliseerd. Alsof wij alle tijd van de wereld hebben! Zo is de cirkel rond. Zo loopt het systeem vast.

HNW
Medewerkers kunnen en willen hun tijd effectiever inzetten. Jobcrafting, zelfsturing, Het Nieuwe Werken: de media staan er vol van. Natuurlijk moeten organisaties hen kansen bieden. Veel leidinggevenden willen ruimte geven, wanneer systemen en besturende processen hen de mogelijkheden geven. Systemen worden wel steeds flexibeler ingericht (lean), maar het tempo van veranderingen gaat nog sneller. Het management wil innoveren, maar moet ook sturen op geld. Natuurlijk is geld schaars. Maar het echte probleem is schaarse tijd en daar wordt niet effectief op gestuurd; het gaat om keuzes maken.

Grenzen
Wanneer professionals grenzen aangeven mogen we hen vragen deze te objectiveren; daar zijn goede methoden voor, dus gebruik die. Wanneer grenzen objectief overschreden worden, moeten ze een uitgangspunt vormen voor dialoog en niet worden gebagatelliseerd. Dat staat gezond en effectief werken in de weg en leidt alleen tot verliezers. Wij moeten elkaar helpen dilemma’s te doorbreken door mentale grenzen te slechten.

Dat gebeurt alleen door de grenzen die schaarse tijd oplegt ten volle te erkennen. Dat brengt het gesprek naar de kern van het probleem en dus ook naar het hart van de oplossing.