Resultaatgericht Organiseren, kapstok voor Het Nieuwe Werken (1)

Sturen op resultaat is een voorwaarde voor het succes van Het Nieuwe Werken. Maar slechts weinig organisaties weten hoe dit moet. Daarom lopen steeds meer HNW-trajecten spaak. Hoogste tijd dus voor een boek over het belang en de methode van Resultaatgericht Organiseren. Dit boek gaat in de komende twee maanden geschreven worden, maar je kunt vanaf vandaag al meelezen; zowel hier op Het Nieuwe Werken Blog in een serie blogs als op de site van het boek. Zodat je er zo snel mogelijk je voordeel mee kunt doen in je eigen HNW-praktijk. In deze eerste blog gaat het over waarom Resultaatgericht Organiseren zo lastig blijkt te zijn.

HNW prachtige visie, magere praktijk

HNW is in een paar jaar tijd een maatschappelijk fenomeen geworden. De medewerker centraal stellen en die meer ruimte, vrijheid en verantwoordelijkheid geven. Zodat hij meer vanuit zijn intrinsieke motivatie gaat werken en minder vanuit de vastgelegde procedures en werkinstructies. Om met de woorden van SNS Reaal te spreken: “HNW maakt los wat onnodig vast zit”. Dat moet leiden tot organisaties die effectiever en efficiënter zijn en waar medewerkers met meer plezier werken. Dat is het idee!

De praktijk van HNW is echter veelal dat men het kantoor flexibiliseert, de ICT-systemen ‘altijd en overal’ beschikbaar maakt en medewerkers laat ‘thuiswerken’. Aan een andere inrichting en aansturing van het werk komt men niet of nauwelijks toe. Meestal is dat geen onwil, maar onvermogen. “We weten eigenlijk niet hoe dat moet”, hoor ik managers vaak zeggen.

Erger is het als zelfbewuste managers beweren al lang op output te sturen, terwijl bij doorvragen blijkt dat zij sturen op ‘competenties’ of op ‘aantal productieve uren’. Beide zijn ‘input’ en geen ‘output’ en dat is zeer lastig aan het verstand te brengen. Als ik aan diezelfde managers vraag wat de visie, missie en ambitie van hun organisatie(onderdeel) is, dan hakkelen ze er wat onsamenhangende woorden uit of kijken met een vies gezicht: “Visie, missie, wat een vaag gedoe! Daar hebben we het hier veel te druk voor.”

Hoe komt het toch dat zoveel managers en medewerkers van organisaties dagelijks hun werk doen en bij navraag eigenlijk niet goed weten wat het doel is van de organisatie waarvoor zij werken; in feite, wat het effect of resultaat is van hun eigen werk? Dat heeft alles met het Taylorisme te maken, dat veel dieper in ons wezen is ingeprent dan wij zelf beseffen.

Het Taylorisme heerst nog steeds

Wat is het geval? In 1911 schreef Taylor in zijn vermaarde – en overigens zeer goed leesbare – boek Principles of Scientific Management op pagina 7: “In the past the man has been first; in the future the system must be first”. En dat systeem moest ontworpen en geperfectioneerd worden door een engineer, een techneut die alles instrumenteel bekijkt. In een fabrieksomgeving waar producten door mechanische handelingen worden gemaakt, kun je daarvoor wellicht nog wel begrip opbrengen – dat is een technisch proces.

Maar evengoed was het bijeffect dat de medewerker volkomen ondergeschikt werd gemaakt aan het systeem, zich alleen nog maar met zijn eigen kleine onderdeeltje mocht bezig houden en daarin slaafs de werkinstructies moest opvolgen. Hij verloor alle controle en overzicht over zijn werk. Het doel, het resultaat, verdween uit zijn gedachten. Het middel, het systeem, stond voorop. Hij moest competent zijn om zijn werk te kunnen doen en hij werd afgerekend op zijn productiviteit, zijn eigen output, het aantal goed uitgevoerde handelingen.

In onze kennis- en diensteneconomie hebben we het Taylorisme bijna één op één overgenomen. Goed, de taken zijn verrijkt (die vragen om hoogwaardiger competenties), de medewerkers wat meer empowered en veel managers zijn minder directief controlerend en aansturend. Maar het systeem staat nog steeds centraal. We hebben daar prachtige moderne termen voor bedacht zoals Total Quality Management, Business Process Redesign of Lean Six Sigma. Het zijn allemaal moderne varianten van het Taylorisme waar de mens nog steeds ondergeschikt is aan het systeem; nog steeds beperkte controle over zijn werk heeft en een beperkt zicht op het effect of resultaat van zijn werk; en al helemaal niet op het doel van de organisatie.

Het Taylorisme werkt niet meer

HNW is nu juist in het leven geroepen om dat vermaledijde Taylorisme de nek om te draaien en de mens weer opnieuw centraal te stellen. Gewoon omdat we weten dat de engineersaanpak niet werkt als je typisch menselijke competenties wilt gebruiken zoals intuïtie, creativiteit, leergierigheid, inlevingsvermogen, visie, overzicht, passie en doorzettingsvermogen. De complexiteit van ons werk en onze organisatie, de dynamiek van onze samenleving en ons hoge opleidingsniveau schreeuwen om de inzet van die menselijke competenties.

Maar zolang het systeem heerst, zolang we top-down werkinstructies blijven invoeren, kan die mens niet echt vrijgezet worden. Daar helpt een flexibel kantoor, het altijd en overal kunnen werken en het promoten van thuiswerken niet of nauwelijks bij.

Leer Resultaatgericht Organiseren

Organisaties in een kennis- en diensteneconomie moeten het Taylorisme ontleren en het Resultaatgericht Organiseren aanleren. Pas als de medewerker goed weet wat het resultaat van zijn werk moet zijn en wat voor impact dat resultaat heeft op het uiteindelijke doel (visie, missie, ambitie) van zijn organisatie, pas dan krijgen HNW credo’s als ‘loslaten & vertrouwen’ en ‘vrijheid & verantwoordelijkheid’ betekenis.

Pas dan komt de intrinsieke motivatie echt naar boven en gaat de medewerker zijn menselijke competenties met kracht inzetten. Niet omdat het moet, maar omdat hij dat zelf wil. En pas dan kan HNW de grote belofte inlossen: organisaties die effectiever en efficiënter zijn en medewerkers die er met meer plezier werken (en elkaar niet de hersens inslaan om een schaarse werkplek op kantoor te bemachtigen).

Deel 2 introduceert Resultaatgericht Organiseren als aanvulling op Het Nieuwe Werken.

Op de site rgoboek.nl gaan co-auteur Wim Kweekel en ik in op wat Resultaatgericht Organiseren is en hoe je dat doet. Tegelijkertijd publiceren we op gezette tijden delen van het aankomende boek Resultaatgericht Organiseren. Enerzijds om ‘de markt’ zo snel mogelijk te bedienen, maar ook om reacties en commentaar te krijgen. Zodat we het boek nog beter en toegankelijker kunnen maken. Als het boek klaar is, zullen we dat ook op de Het Nieuwe Werken Blog site publiceren als gratis pdf. Immers, kennis is er om te delen, niet om te bezitten.