Veel directies en raden van bestuur twijfelen aan hun eigen organisatie. Ze zien dat die best wel groot en log is geworden. En ze twijfelen aan de structuur en het reactievermogen ervan. De organisatie voelt als een olietanker, die voortdurend wordt ingehaald door speedboten. Die bootjes zijn startups, die toegevoegde waarde bieden op een innovatieve, technologisch hoogwaardige manier.

Hoe word je als organisatie succesvol? Deze vraag stelden Harm Bruggink en ik onszelf toen we in 2006 een nieuw advocatenkantoor in Utrecht startten. Natuurlijk hadden we dat op de klassieke manier kunnen doen, met een hiërarchische structuur, met medewerkers die 60 tot 70 uur per week keihard willen werken omdat ze graag veel geld willen verdienen en met een controlerende stijl van management. Maar dat voelde niet goed.

Het Nieuwe Werken invoeren is beslist geen makkelijke klus. Bij HNW denken mensen vaak aan een hippe kantooromgeving, moderne ICT-middelen en/of thuiswerken. Minder vaak gaat het over de veranderkundige kant, terwijl daar vaak de grootste…

Nog steeds starten organisaties en instellingen met dit gedachtegoed. Daarnaast zie ik de effecten binnen bedrijfsomgevingen van Het Nieuwe Werken. In sommige organisaties lijkt het er niet echt beter op geworden te zijn.

Je ziet ze in trams, op pleinen en in hippe koffietenten. Hun mobieltjes en andere aaibare schermen altijd in de hand. Swipend, selfies makend en whatsappend. En ze trekken zich niets van de hiërarchische machtsverhoudingen aan. Geen idee waar het over gaat? Over Generatie Z.

Als werkende moeder ben ik bepaald geen uitzondering met mijn 24 uur contract. Wat wél uniek is aan mijn situatie, is de manier waarop ik die parttime uren invul. Veel werkende ouders moeten zich in allerlei bochten wringen om werk en gezin vlekkeloos te combineren, maar bij mij gaat dat heel flexibel. Dat komt doordat ik grotendeels zelf bepaal waar en wanneer ik werk.

Werkenden van nu moeten balanceren tussen hun baan, familie, vrienden, ontspanning en alle mooie dingen in het leven. Als Kamerlid met een eenjarige dochter en werkende partner weet ik hoe lastig het soms is om die zaken te combineren. Ik wil daarom werken aan een ontspannen samenleving, waarin al die zaken die we willen goed te combineren zijn. Zodat we wat mijn Duitse collega’s met een mooie term Zeit zum Leben noemen.

Ondanks dat ik maandag meer dan 100 e-mails had weg te werken, was het toch een relaxte eerste werkdag. Driekwart van die mails kun je meteen (on)gelezen weggooien of filen, en ik had geen afspraken en kon dus rustig opstarten. Tijd om te reflecteren op 2015 en te bedenken wat ik dit jaar anders ga doen. Niet dus. Want ik doe niet aan goede voornemens. Althans, niet op 1 januari. Ik vind dat als je dingen wilt veranderen, je dat gewoon meteen moet doen.

Werken op een gemiddeld kantoor wordt wel eens aangeduid als een aaneenrijging van verstoringen. Dit is op zich een vreemde duiding van een werkplek die juist gericht is op werken met je hersenen. Het is alsof je in een fabriek het productieproces steeds onderbreekt voor een activiteit die niet direct iets bijdraagt aan een betreffende productielijn. Werken op kantoor blijkt wat dit betreft toch minder geordend en georganiseerd dan een industrieel proces. Maar waarom eigenlijk?

Bij Het Nieuwe Werken (HNW) kunnen medewerkers werken onafhankelijk van plaats en tijd. Voor leidinggevenden betekent dit sturen op output en niet meer op aanwezigheid. Zij moeten er op vertrouwen dat de medewerker buiten hun gezichtsveld hun ‘dingen doen’, en dat medewerkers zich verantwoordelijk genoeg kunnen gedragen om die klussen ook echt te klaren. Oef. Dat is nogal een breuk met het verleden.

Veel van onze klanten willen outputsturing kopen. Ik vind het gemakkelijk om ‘outputsturing’ te verkopen, maar ongelofelijk moeilijk om het te helpen realiseren. Eigenlijk vind ik het al moeilijk om aansprekend goede voorbeelden van organisaties die het toepassen te benoemen. Zijn die er wel?

Bij Decos hebben de werknemers veel vrijheid. Al jaren is het credo: ‘vraag geen toestemming, maar liever vergiffenis’. Thuiswerken en flexwerken zijn volledig ingeburgerd. “We maken onze eigen jaarplannen, hebben geen managers meer”, schrijft Marcia van Kampen. “En toch blijft het lastig die vrijheid ook écht te nemen.”

Mijn agenda staat vol met afspraken voor overleggen, netwerklunches, en borrels. Tijdens al deze samenkomsten is de verwachting dat ik, naast aanwezig, ook zichtbaar ben, me profileer, whiteboards vol teken, en mijn ideeën, visie en meningen voor de vuist weg pitch. It’s part of the job, zeker als externe raadgever bij een opdrachtgever. Ik word, letterlijk, doodmoe van zo’n agenda: Ik ben introvert in een door extraversie gedomineerde maatschappij.

Er is een systeem ontstaan waar we allemaal, leidinggevende en medewerkers, onderdeel van zijn geworden. Beter kunnen we samenwerken. Maar dat klinkt makkelijker dan het is. Wat hebben leidinggevenden nodig om samen met de welwillende medewerkers een systeem- en cultuurverandering aan te gaan?, vraagt Roos Wouters terug aan Annelies. Deel 5 van een briefwisseling.

Hoe heeft de leidinggevende nog zicht op z’n medewerkers? En hoe blijft de binding tussen collega’s behouden? In de Nationale enquête Het Nieuwe Werken 2015 willen we daar graag zicht op krijgen, net als op de vraag wat Het Nieuwe Werken nu werkelijk heeft opgeleverd. Doe mee. Dat kan tot 30 april.

Als leidinggevenden het aandurven om zichzelf en hun medewerkers te vertrouwen, zijn ze waarschijnlijk ook in staat een veilige leeromgeving te creëren, geeft Annelies Rulkens-Zielman toe in haar antwoord aan Roos Wouters. Maar wat kun je als medewerker doen om zelf bij te dragen aan die veilige leeromgeving? Deel 4 van een briefwisseling.

Waarom hebben leidinggevenden toch zoveel moeite een omgeving voor hun medewerkers te creëren waar zij zich durven en kunnen ontwikkelen? Als ouder weet Roos Wouters dat mijn kinderen het beste leren en zich het snelst ontwikkelen als ze zich veilig voelen. Als ze zich vertrouwd voelen en mogen experimenteren. Dat werkt met werknemers ook zo, schrijft ze terug aan Annelies Rulkens-Zielman in deel 3 van een briefwisseling.

Waarom nemen medewerkers niet gewoon hun verantwoordelijkheid? Voor hun eigen kwaliteit en kwantiteit van werk? Maar ook over hun inzetbaarheid en vitaliteit? Dat vraagt Annelies Rulkens-Zielman terug aan Roos Wouters. Deel 2 van een briefwisseling.