De uitdagingen van het communiceren op afstand

Door Arjan Hooiveld van Arjan-Hooiveld.nl - 29 januari 2010
10 Reacties

Communiceren op afstandEén aspect van Het Nieuwe Werken dat mij bezighoudt, is de communicatie bij het werken op afstand of in virtuele teams. Door bijvoorbeeld collaboration tools en cloudcomputing wordt het steeds gemakkelijker om decentraal samen te werken. Het lijkt mij dat het leiding geven aan virtuele teams en het communiceren op afstand daarom een steeds belangrijker vraagstuk wordt.

De manier waarop leiding wordt gegeven zal, als gevolg van diverse nieuwe werkvormen en samenwerkingsvormen, ongetwijfeld gaan veranderen. Werknemers hebben anno 2010 al behoefte aan ander leiderschap dan voorheen. Dat is één uitdaging.

Een ander, zeer concreet aandachtspunt en uitdaging lijkt mij de manier waarop we daarbij communiceren en samenwerken. Dat is overigens niet nieuw. Ook teams in traditionele bedrijven werken vaak slecht samen.

Hoe krijg je op afstand iets voor elkaar?

In de praktijk blijkt het stellen van een vraag via e-mail of ander online medium lang niet altijd voldoende om te bereiken wat je wilt. Hoe vaak komt het voor dat er niet wordt gereageerd op je mail, dat je een reminder moet sturen of uiteindelijk maar de telefoon pakt.  Geen wonder, mensen komen om in de informatie. Een e-mail, voicemail of tweet appeleert kennelijk niet altijd aan het gevoel van urgentie!

Persoonlijk contact is vaak nog de beste garantie om iets voor elkaar te krijgen. Juist op die manier kun je een extra ‘personal touch’ aan je communicatie geven. Juist de sociale factor helpt vaak bij het goed overbrengen van de boodschap of het ‘activeren’ van de juiste persoon. Het komt daarom op mijn werk regelmatig voor dat ik – vooraf of naderhand – nog eens langsloop bij diegene die ik een e-mail met een call-to-action heb gestuurd.

Afgezien hiervan, een e-mail heeft ook nog het risico dat de boodschap niet goed overkomt. Bij het sturen van een e-mail is de boodschap puur inhoudelijk. De context is niet altijd duidelijk en de ‘tone of voice’ kan bij de ontvanger verkeerd vallen, met alle gevolgen voor de communicatie van dien. Het is natuurlijk al een oude wet om irritatie of verschil in mening nooit via e-mail uit te venten.

Hoe houd je de mensen enthousiast?

Als je decentraal of in een virtueel team werkt, zijn de mogelijkheden om fysiek even langs te gaan uiteraard niet meer aanwezig. Er zijn legio voorbeelden van samenwerkingen op afstand waarbij men elkaar zelfs nog nooit heeft gezien. Toch zijn de resultaten goed. Hoe kan dat? Volgens mij is er dan altijd wel sprake van een duidelijk klant / leverancierrelatie, intern of extern. Zodra het vrijblijvender is, er geen duidelijk gemeenschappelijk belang is of  impliciete afspraken over doel of verwachte resultaten ontbreken, wordt de kans op een gebrekkige of slechtere communicatie groter. Hoe motiveer je iemand op afstand die andere prioriteiten of belangen heeft? 

Het lijkt mij dat regelmatige feedback en terugkoppeling een belangrijk onderdeel zijn van het communiceren en samenwerken op afstand. Communicatie over de communicatie en de interactie is daarbij essentieel.Leidinggevenden zullen nog meer de nadruk moeten leggen op het gemeenschappelijke doel dat de teamleden met elkaar verbindt, en de werkrelaties van de teamleden-op-afstand moeten stimuleren. Dat  is een uitdagende klus.

Wat zijn uw ervaringen met communiceren op afstand?

Mijn vraag is daarom dan ook: welke ervaringen heeft u met het communiceren op afstand en het werken in virtuele samenwerkingsverbanden? Ik zie ze graag tegemoet.

Deel dit artikel met anderen
Arjan Hooiveld - Contentmanager en medeoprichter van HNWBlog
Arjan Hooiveld is medeoprichter van Het Nieuwe Werken Blog en de man achter Werken20.nl. Hij is adviseur digitale media, contentmanager en projectcoördinator en heeft diverse lezingen en presentaties gegeven over Het Nieuwe Werken.
Meer informatie vindt u op zijn website, zijn linkedin profiel en zijn twitter pagina.
Wat zijn uw gedachten over dit onderwerp? Deel ze hieronder met andere lezers!

10 reacties


    Freerk Terpstra zegt:

    Zelf vind ik Skype een prettige manier om samen op afstand te werken. Je kan Skype op de achtergrond aan laten staan en samen de dingen bespreken terwijl je op internet iets opzoekt. Als je dan een handige link hebt gevonden kan je dat snel naar elkaar sturen. Vooral tijdens de studie is dat handig, als je met iemand in een project moet werken maar je hebt beide geen zin/tijd om naar je instelling te reizen.

    Een artikel van Intermediair hierover:
    http://tinyurl.com/yapcfxz

    Bekijk ondertussen de voortgang van mijn scriptie over het nieuwe werken op:
    http://www.FreerkTerpstra.com

    Alexis van Dam zegt:

    Beste Arjan,
    communiceren (de juiste boodschap op een goede manier overbrengen met inachtneming van de ander) is op zich zelf een uitdaging. Voeg daar ‘afstand’ aan toe en het wordt niet gemakkelijker. Persoonlijke communicatie is en blijft het meest effectief. Zoals je terecht beschrijft is het vaak handiger en sneller om iemand te bellen in plaats van in een lange emailwisseling terecht te komen. Zoals Frank aangeeft kunnen instrumenten (softwaretools) wel helpen om persoonlijk en effectief contact te verbeteren.

    Zelf gebruik ik inderdaad vaak Skype om op afstand te vergaderen. Yammer is een ander middel om op afstand elkaar op de hoogte te stellen van de voortgang van bijvoorbeeld een project of collega’s te voorzien van een statusupdate, zie mijn review op: http://bit.ly/bF6Qye

    Inzoomend op vergaderen op afstand maak ik gebruik van online mindmapping tools zoals MindMeister. Iedereen kan tegelijkertijd inloggen en intikken waar men aan denkt of het over wil hebben dit gecombineerd met Skype maakt dit tot een bruikbare werkvorm. Mindmappen ( http://bit.ly/a9zxav ) is iets wat kan bijdragen aan inzicht en overzicht ook op lange afstand. Hypershifters test diverse visualisaties oplossingen, waaronder MindMeister: http://bit.ly/9r0Lx7

    Anonymous zegt:

    Het feit dat web 2.0 zo’n vlucht neemt, bewijst in mijn ogen dat samenwerken zonder dat je elkaar kent prima werkt. Alleen moet er wel een grote groep geïnteresseerden zijn, waaruit een enkeling dan zal bijdragen. Samenwerken gaat dan anders: er is 1 persoon in the lead, de rest levert (kleine) bijdragen. Alhoewel dat traditioneel ook al vaak zo werkt… Echt samenwerken, waarbij je met 2 of meer mensen wat schrijft (want bouwen op afstand is nog lastig) doen slechts enkelen nu. Ik denk dat geluid daarbij vrijwel onmisbaar is en beeld steeds meer gebruikt zal worden. Dan is het feit dat men fysiek niet in 1 ruimte is, al vrijwel geen probleem meer. Alhoewel even de “kamer uit” om samen koffie te halen, een wandelingetje te doen om inspiratie op te doen of het even in een andere setting over wat anders dan “het samenwerkonderwerp” te hebben lastig wordt en toch erg nuttig is.

    Arjan Hooiveld zegt:

    Beste Freerk, Alexis en Guest, hartelijk dank voor jullie reacties. Het lijkt me in ieder geval een uitdaging waarvan de antwoorden in een later stadium ongetwijfeld duidelijker worden!

    Joris Arts zegt:

    Communiceren op afstand – verschillende ervaringen in verschillende settings.

    Zelf ben ik een frequent gebruiker van videoconferencing en telepresence. Mijn ervaring is dat voor het creëren van een teamgevoel en een gedeeld committment, natuurgetrouwe communicatie essentieel is. De technische hulpmiddelen die ik daarvoor gebruik zijn soms in meerdere en soms in mindere mate geschikt hiervoor. Mijn ervaring is dat ‘nabijheidsgetrouwe’ communicatie opmerkelijk goed mogelijk is mits aan een aantal voorwaarden (die met een prijs komen) voldaan wordt: werkelijk direct oogcontact, projectie van personen op ware grootte, onberispelijk beeld, richtingsgevoelig geluid en de juiste achtergrondbelichting maken dat je werkelijk het idee hebt iemand de hand te kunnen schudden. Lastig is echter dat dit vrijwel alleen in een soort studio-achtige ruimte gerealiseerd kan worden en die heb ik niet overal tot mijn beschikking.

    Ik werk bijvoorbeeld ook aan een project voor ICT onderwijs in Sierra Leone (Afrika). Dan moet ik het doen zonder breedbandige verbinding en val ik noodgedwongen terug op Skype en het life delen van documenten. Hoe beperkt dit ook mag zijn, ik kan nu samen met mijn partner in Sierra Leone zaken regelen in enkele uren waar ik 10 jaar geleden nog weken voor nodig gehad zou hebben.
    Wat ik wel dagelijks ervaar is dat het heel lastig blijft om het teamgevoel te behouden. Regelmatig ontstaat er nog Babylonische spraakverwarring, vaak veroorzaakt door een verschil in denkpatronen tussen een West-Afrikaan en een Nederlander. Hier zou ik echt enorm geholpen zijn met de videoconferencing oplossingen die ik voor mijn andere projecten wel tot de beschikking heb! Het eenvoudigweg kunnen zien van iemands ogen maakt al veel duidelijk over in hoeverre je werkelijk elkaar begrijpt.

    Nu heb ik onlangs een mogelijkheid gevonden om dit toch mogelijk te maken, bij een lokale GSM provider in Sierra Leone blijkt een videoruimte te bestaan die via een satellietverbinding contact maakt met de rest van de wereld. Ik heb eens gevraagd of ik dat systeem kon ‘lenen’ en –tot mijn verbazing- werkte het nog buitengewoon redelijk ook! Ik was in staat vanuit Freetown een verbinding op te zetten naar Amsterdam die voldeed aan een acceptabel aantal eisen die ik in de eerste alinea noemde. Nu was dit slechts een eenmalig aanbod, maar als ik hier vaker gebruik van zou kunnen maken, zou dat het teamwork tussen mijn en mijn partner in Sierra Leone enorm kunnen verbeteren.

    Arjan Hooiveld zegt:

    Dag Joris, hartelijk dank voor je reactie. Altijd mooi om praktijkvoorbeelden te zien. En inderdaad, in de communicatie met andere continenten spelen er ook nog cultuurverschillen. Gr. Arjan

    jan eikelenboom zegt:

    Hallo Arjan,
    Als relatief jong bedrijf(dec. 2007) met inmiddels 6 mensen actief in de subsidie advieswereld is er ons veel aan gelegen het nieuwe werken blijvend vorm te geven. We zijn actief met werken in een serveromgeving vanuit huis en vanuit de klant. Kantoor betekent bij ons een huiskamertafel op een willekeurige plek waar we samenkomen. Communicatie verloopt voornamelijk via mail, telefoon en gewoon persoonlijk omdat dit onontbeerlijk is in onze klantrelaties.
    De door Joris omschreven technische voorwaarden voor communicatie per beeld deel ik volledig want middels wat experimenten zijn we er wel achter dat skype lang niet in alle situaties te gebruiken is. Hetgeen me brengt bij de essentie van dit verhaaltje:

    Het vraagt een zekere omvang van bedrijf en activiteiten voordat deze, door HNW zo omarmde communicatiemiddelen, bruikbaar en vooral betaalbaar worden voor bedrijven. Het argument tijd is geld is hier niet alles omvattend…als ik alle tijd en besparingen in brandstof ed. bij elkaar optel dan krijg ik een bedrag wat nog in geen enkele verhouding staat tot de kosten die ik moet maken bij het aanschaffen van de voorgestelde communicatiemiddelen…of hebben we al een terugverdienmodel? Ik zou het nog eerder een afweegmodel willen noemen…toch nog maar eens heel goed nadenken voordat we overgaan tot de bouw van de conferenceroom omdat we dan waarschijnlijk weinig klanten overhouden die dit ook willen of kunnen en bovendien accepteren…
    Bovendien is het zo dat als ik het gebruik als aanvullend(wat natuurlijk de bedoeling is)op de gebruikelijke communicatiemiddelen er een terugverdientijd opduikt waar ik stil van wordt…kan niet de bedoeling zijn!
    Dus: voor het nieuwe communiceren in kleine bedrijven is een hoop creativiteit en flexibiliteit nodig.
    mvg. Jan Eikelenboom
    http://www.maxmo.nl

    Doreen Rouwhof zegt:

    @ Joris Arts

    Jou opmerking mbt oogcontact wordt opgelost met een hardware desktop oplossing mbt videoconferncing. http://www.iris2iris.com. Wij hebben gemerkt dat vooral in verschillende culturen en tijdens business cases oogcontact erg belangrijk is. Hiermee zie je emotie waarop gereageerd kan worden. IRIS is een goede oplossing…

    Arjan Hooiveld zegt:

    beste Jan en Doreen, hartelijk dank voor jullie reacties.
    @ Doreen: helemaal gelijk, ik ga eens kijken naar jullie oplossing
    @Jan: mooie en duidelijke onderbouwing. Ik denk dat je met laatste opmerking de spijker op de kop slaat. Ook creativiteit en flexibiliteit kunnen voor een hoop verbetering zorgen, zonder dat er direct grote investeringen nodig zijn.
    Gr.Arjan

    Alex Vermeule zegt:

    Dit is een test reactie als gast