Zo ziet werken er in 2020 uit – deel 2: de organisatiekant

Toekomst van werkOmdat  in het komende decennium de arbeidsverhoudingen sterk zullen veranderen, zal de rol van HR ook sterk moeten veranderen. De nadruk komt sterk te liggen op strategisch HR en het kunnen maken van vertaalslagen van operationeel naar strategisch en vice versa. Maar op dit moment is HR in veel bedrijven daar niet toe in staat. Het risico is dat HR steeds verder gemarginaliseerd zal worden naar de administratieve kant van de functie en op geen enkele wijze een rol speelt in de besluitvorming. Terwijl de potentie van HR juist ligt in kennis van het bedrijf als totaal en de processen, en kennis van het potentieel van de medewerkers.

In een drieluik neem ik een kijkje bij de arbeidsverhoudingen in het jaar 2020 en trek daaruit lessen voor Het Nieuwe Werken 2.0. In het eerste deel stond de rol van de hoogopgeleide professional centraal. In dit tweede deel staat de organisatiekant centraal. Binnenkort volgt deel drie, over de toekomstige rol van HRM.

HNW 2.0: Arbeidstijden in overleg

Niet voor niets lopen werk en privé sterk door elkaar in 2020 – Het Nieuwe Werken had daarop een grote invloed. Door losse arbeidsverhoudingen en weinig controle is het mogelijk samen de arbeidstijden te bepalen. En dus wordt er ’s avonds gewerkt, als dat zo uitkomt. Of zelfs ’s nachts. Maar op dinsdag bijvoorbeeld niet, omdat er geen oppas is of omdat je wilt sporten.

Visie en missie van HNW 2.0

Wereld staat voor grote uitdagingenToch draait het niet alleen om korte termijn plezier. Integendeel, het eerste decennium van de nieuwe eeuw heeft geleerd dat alleen korte termijn denken niet werkt. De bankencrisis, de economische crisis en het dalende geloof in de politiek, hebben een besef gebracht dat de wereld niet ophoudt bij de grenzen van de stad of het dorp. Laat staan bij de landgrenzen. De wereld staat en stond voor grote uitdagingen. In plaats van de focus te zetten op de verschillen en de zaken die partijen uiteendrijven, is er meer oog gekomen voor de overeenkomsten. Als logisch gevolg is er meer aandacht voor cultuur, visie, missie en waarden. En dus worden er in projecten behalve de discussie over dagelijkse zaken, ook veel gesprekken gevoerd over ‘wat verbindt ons eigenlijk, waar willen we heen?’

Ontbrak het in 2010 nog aan visie binnen bedrijven, in 2020 is hier een inhaalslag gemaakt. Er was een tendens om alleen op korte termijn doelen te mikken, een lange termijn visie stond wel op papier en werd in de top wellicht besproken, maar was in veel organisaties een dode letter. Dit had grote consequenties voor de aansturing van het personeel. En was één van de nadelige bijverschijnselen van Het Nieuwe Werken. Er leefde nauwelijks nog een idee van een gezamenlijk doel, behalve de eerstvolgende kwartaalcijfers. Het gevolg was dat medewerkers alleen maar warm liepen voor persoonlijke korte termijn doelen: de eerstvolgende salarisverhoging of bonus.

In 2020 worden visie en missie niet bedacht in de boardroom, maar op de werkvloer. Ze zijn geen dode letter meer, maar een verbindingsmiddel. Wanneer arbeidsverhoudingen minder strak en stringent worden, moet er iets anders zijn om mensen en bedrijven te verbinden. Een gezamenlijke visie en missie heeft deze rol overgenomen. Zoals in de topsport een kampioenschap pas gehaald wordt, als iedereen er volledig voor gaat, zo is het grootste succes in bedrijven en organisaties weggelegd voor degene die de krachtigste visie en missie heeft. Dit betekent overigens niet dat een persoonlijke visie en missie van een medewerker tot op de letter hetzelfde is als die van een bedrijf of projectleider. Iemands persoonlijke missie kan zijn te zorgen voor een goede werksfeer en om veel te sparen om met het gezin te kunnen emigreren. Zolang die maar te verenigen zijn met de gedeelde visie en missie.

HNW 2.0 in verschillende sectoren

Vakmanschap zelfstandig professionalIn de maakindustrie heeft een grote omwenteling plaatsgevonden. Deze sectoren zijn niet helemaal te vergelijken met de hoogopgeleide kenniswerkers waarvoor Het Nieuwe Werken een uitstekende nieuwe werkvorm is. Er zijn echter ook gelijksoortige ontwikkelingen te zien. Veel productiewerk is verplaatst via Polen en Roemenië naar Azië, vanwege de lage lonen. Die ontwikkeling was niet te stoppen. Toch is er nog steeds veel werk in de technisch/ambachtelijke beroepen als timmerman, installateur, metselaar. Vakken die steeds meer innovatieve en brede kennis vragen omdat materialen en toepassingen altijd in ontwikkeling zijn, ook door de trend om duurzaam te bouwen. In feite is in de Bouwnijverheid de ZZP’er ontstaan; de kleine zelfstandige zonder personeel. Die is gebleven. Deels werkt hij samen met anderen aan grote projecten, deels wordt hij ingehuurd en deels heeft hij (steeds vaker: zij) een klantenkring in de eigen regio.

In Nederland begon op te vallen, dat er groepen werknemers en kleine zelfstandigen inkomens hadden onder het minimumloon. Enerzijds was dit een gevolg van grote concurrentie, waardoor er in bijvoorbeeld de zakelijke dienstverlening veel meer aanbieders waren dan er vraag was. Een deel van de oplossing werd gevonden in specialisatie en segmentering van de markt, waardoor niet alle aanbieders meer met dezelfde producten bij dezelfde bedrijven aanklopten. De markt deed zijn werk waardoor er bedrijven verdwenen.

Anderzijds was opmerkelijk dat liberalisering een soort kapitalisme opriep dat deed denken aan midden 19e eeuw, toen grote delen van de werkende bevolking in bittere armoede leefden. De overheid had daar zelf een belangrijk aandeel in door in te kopen aan de laagst mogelijke prijs – volledig voorbijgaand aan de kwaliteit en de haalbaarheid van dienstverlening. Dat was een zeer ongewenste ontwikkeling en er ontstonden al snel tegenkrachten.

Visie onmisbaar voor Het Nieuwe Werken

visieGestuurd door de economische crisis van 2009/2010 is er in alle sectoren van de economie een besef ontstaan dat het anders en beter kon. Bij de overheid en de semioverheid kwam het besef dat de organisatie niet kon voldoen aan de eisen van de nieuwe tijd. In het bedrijfsleven werd op diverse plekken het Lean-concept geïntroduceerd. Oorspronkelijk toegepast door Toyota en zeer succesvol gebleken, en later beschreven door de Amerikaan Prof. Dr. Jeffrey Liker in zijn boek ‘The Toyota Way‘. Een sterk conjunctuurgevoelige sector als de Bouw heeft daar enorme voordelen mee behaald. Bedrijven die voortdurend leren en veranderen, zijn toegerust voor moeilijke tijden.

In 2020 zijn lerende bedrijven voortdurend aan het veranderen en verbeteren. Niet alleen omdat het moet, maar omdat het logisch is, omdat verandering in de organisatie verankerd ligt. Ook in de vette jaren valt er veel te winnen aan efficiency, aan visie, aan communicatie, aan goed management, aan goede MDP trajecten, aan goed verlopende instroom, doorstroom en uitstroom van personeel, aan verzuimbeleid, aan het wegwerken van de ‘silent killers’. Organisational Fitness is het concept dat daar een belangrijke rol in heeft gespeeld, maar ook Servant Leadership.

Ook voor Het Nieuwe Werken is hier een rol weggelegd. Het Nieuwe Werken is een mooi concept, maar het kan gemakkelijk ontaarden in een puur cosmetische oefening of ingezet worden als bezuinigingsoperatie. Ook voor Het Nieuwe Werken geldt dat een achterliggende visie onmisbaar is.

Lees ook deel 1 over de rol van de hoogopgeleide professional

Deel dit artikel met anderen
Guus Janssen - Loopbaandeskundige
Guus Janssen is loopbaandeskundige bij Integra Loopbaanadvies, dat trainingen en workshops geeft aan leidinggevenden en teams om alertheid te ontwikkelen voor factoren en mechanismen die stress en burn-out veroorzaken. Zowel factoren in de persoon als in de organisatie.
Wat zijn uw gedachten over dit onderwerp? Deel ze hieronder met andere lezers!

3 reacties


    Melle van der Heide zegt:

    “De overheid doet zijn inkoop voor de laagst mogelijke prijs…” volgens mij -maar ik ben geen inkoper- is de overheid juist voorloper in het duurzaam inkopen waar bedrijven dat nog niet altijd zijn.

    Roland Wijnen zegt:

    Beste Guus, 

    Aardig beeld van hoe de wereld er mogelijk uit zou kunnen zien in 2020. Zet aan tot denken over andere variaties van de wereld in 2020.

    Wat je opmerkt over HNW en het gebrek aan visie is erg herkenbaar. Ik lees vaak mooie verhalen over HNW zonder iets te horen over de context waarin dat plaatsvindt. Dat komt op mij over als een omgekeerde wereld. 

    Naar mijn idee zou het net andersom moeten zijn: juist eerst inzicht verkrijgen om wat er om je heen gebeurt, wat de wensen en behoeften van klanten en burgers (en andere stakeholders) zijn en hoe die veranderen. Op basis daarvan een visie bepalen of bijstellen. Dat vormt dan het vertrekpunt om te bepalen welke manier van werken het beste in staat is de visie te realiseren. Hoe die manier van werken wordt genoemd is niet zo interessant. 

    Belangrijker is dat iedereen zoveel mogelijk betrokken is bij het bepalen van de visie en manier van werken. Lerende (en daarmee langlevende) organisaties hebben dat altijd al gedaan. Geen HNW voor nodig. Partijen die dat niet doen zullen langzaamaan verdwijnen.

    Als laatste nog een opmerking over het verplaatsen van productie naar andere landen. Een bedrijf dat principieel kiest om 30% van de productie in eigen land te houden is New Balance (sportschoenen). Ze zijn o.a. daardoor zeer geliefd bij hun medewerkers. Die medewerkers blijken ook nog eens erg innovatief te zijn in het verbeteren van het productieproces. Een win-win situatie dus.  

    MsDisha zegt:

    2020 is heel ver…..